Sprzedaż długu

Każdy może sprzedać dług, tj. przelać wierzytelność innej osobie. Taki przelew to inaczej cesja praw. Jest to umowa zawierana pomiędzy wierzycielem, tj. zbywcą długu a jego nabywcą.

Kodeks cywilny przewiduje możliwość dokonania zmiany po stronie wierzyciela lub dłużnika. Zmiana oznacza, iż w miejsce poprzedniego, starego wierzyciela czy też dłużnika wstępuje nowa osoba, która od tej chwili będzie miała uprawnienia tego, w czyje miejsce wstąpiła. Wierzycielem najczęściej jest osoba fizyczna lub prawna, która np. na mocy umowy pożyczki może żądać od tego komu jej udzieliła zapłaty określonej kwoty pieniężnej. Dłużnik to natomiast ktoś, kto jest zobowiązany na podstawie umowy np. do zapłaty danej kwoty pieniężnej. W przypadku zmiany po stronie dłużnika mamy do czynienia z tzw. przejęciem długu. Gdy zmienia się wierzyciel, jest to tzw. przelew – inaczej cesja wierzytelności. 

Bez zgody dłużnika

Umowy cesji zawierane są w życiu codziennym coraz częściej i to zarówno przez osoby prywatne, jak i przez przedsiębiorców. Dopuszczalna jest też cesja tylko części długu. Można również dokonać przekazania przyszłych wierzytelności – np. na zabezpieczenie przyszłego kredytu czy też możliwa jest np. cesja należności za roboty budowlane, za które zapłata nastąpi w przyszłości.

Przelew długu nie wymaga ani udziału dłużnika, ani jego zgody, chyba że zastrzegł on w umowie, iż bez jego zgody nie można przenieść wierzytelności. Ten kto ją zbywa, o fakcie dokonania tego powinien zawiadomić dłużnika, który ma zapłacić dług już nie staremu, lecz nowemu wierzycielowi. Dlaczego jest to istotne? Może się bowiem zdarzyć, że dłużnik, nic nie wiedząc o przelewie, zapłacił staremu wierzycielowi (zbywcy wierzytelności). W takim przypadku nowy wierzyciel (nabywca wierzytelności) nie będzie mógł zmusić dłużnika, żeby ten zapłacił jeszcze raz – tym razem jemu.

Tak więc to zbywca wierzytelności powinien poinformować dłużnika o zawarciu umowy przelewu wierzytelności. Tylko wtedy dłużnik ma pewność, że rzeczywiście doszło do zmiany wierzyciela. Po otrzymaniu takiego zawiadomienia dłużnik powinien zapłacić należność nowemu wierzycielowi.

Bo pieniądze przepadną

Problem w tym, że osobą najbardziej zainteresowaną w jak najszybszym poinformowaniu dłużnika o przelewie jest nie zbywca, ale nabywca wierzytelności (nowy wierzyciel). To on ryzykuje, że jeśli dłużnik nie zostanie jak najszybciej poinformowany o cesji i wskutek tego zapłaci staremu wierzycielowi, może mieć problemy z odzyskaniem pieniędzy. Skoro nowy wierzyciel nie będzie ich mógł żądać od dłużnika, pozostanie mu rozliczyć się ze starym wierzycielem, któremu dłużnik wpłacił pieniądze. Jeśli stary wierzyciel okaże się być niewypłacalny, to pieniądze będą stracone.

Umowa na piśmie

Zawierając umowę cesji należy pamiętać o kilku istotnych sprawach. W pierwszej kolejności trzeba umowę sporządzić na piśmie. Nie jest wymagana forma aktu notarialnego. Podstawowym elementem umowy cesji jest dokładne określenie wierzytelności. W umowie trzeba opisać zarówno wierzytelność, jak i z jakiego jest ona tytułu. Warto zapisać, która ze stron i w jakim terminie ma obowiązek powiadomić dłużnika o przelewie. Z reguły stary wierzyciel nie odpowiada za wypłacalność dłużnika. Jednak może przyjąć na siebie taką odpowiedzialność, co wymaga zastrzeżenia w umowie cesji.

Trochę formalności

Należy też pamiętać, gdyż często dochodzi do tego typu przelewu, iż w przypadku gdy obejmuje np. prawomocny nakaz zapłaty, to aby nowy wierzyciel mógł skutecznie dochodzić długu na drodze postępowania egzekucyjnego, powinien on wystąpić do sądu o nadanie nowej tzw. klauzuli wykonalności. Sąd nada klauzulę na rzecz nowego wierzyciela tylko wtedy, gdy przelew wierzytelności będzie stwierdzony dokumentem urzędowym lub prywatnym z podpisem urzędowo poświadczonym. Innymi słowy należy umowę cesji poświadczyć u notariusza (podpisy) – nie musi być to dokonane w formie aktu notarialnego.

Trzeba zapłacić podatek

Należy też pamiętać o zapłacie podatku. Zgodnie ze stanowiskiem fiskusa, cesja wierzytelności nie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT. Jako czynność cywilnoprawna podlega jednak ustawie o podatku od czynności cywilnoprawnych. Wyjątkiem jest sytuacja, kiedy przelewu wierzytelności dokonuje się w celu zwolnienia się usługobiorcy z zobowiązań pieniężnych i w efekcie przelew wierzytelności jest formą zapłaty za wykonane usługi, transakcja ta nie podlega opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych.

Przychody uzyskane z odpłatnego zbycia wierzytelności opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób fizycznych.              

opr. (d)