Soce. Cała wieś będzie zabytkiem

Wygraj TABLET w naszej akcji "Czytam, więc …"

Nie pomogły sprzeciwy większości mieszkańców Soców. Podlaski Wojewódzki Konserwator Zabytków podjął z urzędu decyzję, że miejscowość trzeba chronić i wpisał wioskę do rejestru zabytków. Mieszkańcy mogą się jeszcze odwoływać, ale czy ich głos będzie wzięty pod uwagę przez ministra kultury i dziedzictwa narodowego, nie wiadomo.

Soce to wyjątkowo urokliwa miejscowość, która powstała w połowie XVI wieku. Do dziś zachowany jest historyczny układ wsi, dawna architektura. Większość domów jest drewniana i bogato zdobiona. Wieś składa się z dwóch równoległych odcinków - tzw. ulicówek biegnących równoleżnikowo, usytuowanych po obu brzegach rzeki Rudni, połączonych za sobą dwiema drogami biegnącymi z północy na południe. Część wsi leżąca po południowej stronie rzeki określana jest przez mieszkańców jako Mokrawy, a północna - Suchlany. Wszystko to tworzy nietypowy i niespotykany na Podlasiu układ przestrzenny. Soce wyglądają jakby składały się z dwóch oddzielnych, równolegle położonych wsi.
I jest to dziedzictwo, które zdaniem konserwatora zabytków, ale i części mieszkańców, trzeba chronić. Inaczej powstanie "niebezpieczeństwo utraty wartości historycznej i artystycznej miejscowości przez nowe, niekontrolowane inwestycje".

Dlatego ponad dwa tygodnie temu, po długim postępowaniu, zapadła decyzja o wpisaniu Soców, a konkretnie historycznego układu ruralistycznego tej wsi, do rejestru zabytków województwa podlaskiego. Teraz każda rozbudowa czy zmiana będzie wymagała opinii i zgody konserwatora. I ten fakt najbardziej niepokoi mieszkańców. Obawiają się, że nie będą mogli teraz przeprowadzać w swoich gospodarstwach żadnych zmian, i nie doczekają się remontu ponad 50 letniej, kamiennej drogi w wiosce. Niewielu mieszkańców do wpisu wsi do rejestru jest nastawionych pozytywnie. Wszyscy czekają, co przyniesie przyszłość.

- Wpisanie wsi do rejestru zabytków nie oznacza, że nie będzie tu można przeprowadzać żadnych inwestycji - uspokaja Zofia Cybulko, zastępca podlaskiego konserwatora zabytków. - Potrzebne będzie jednak uzyskanie pozwolenia organu konserwatorskiego na jej prowadzenie. Miejscowość może też starać się o remont drogi, chociażby w ramach programów unijnych.