Słowiański gród pod Trzcianką

W ubiegłym tygodniu zakończyły się wykopaliska w Trzciance. Po miesiącu żmudnej pracy archeolodzy wiedzą sporo o istniejącym tu kiedyś grodzisku, ale i sporo jeszcze przed nimi pytań.
- Kto go zamieszkiwał, czy były to ludy słowiańskie, czy chrześcijanie? Czym się trudnili? Czy ten gród odegrał jakąś rolę w kształtowaniu państwa Piastów? Na wiele pytań wciąż nie znamy odpowiedzi - nie ukrywa Urszula Stankiewicz, archeolog.
Miejsce po grodzisku kryło wiele skarbów. Archeolodzy znaleźli aż 147 przedmiotów zaliczanych do zabytków wydzielonych.
- Są to konkretne przedmioty, takie jak: grot, zausznica, haczyk na ryby, igła metalowa, krzesiwa ogniskowe czy narzędzia ciesielskie. Oprócz tych 147 zabytków mamy mnóstwo kawałków potłuczonej ceramiki - zapewnia archeolog. - Większość odnalezionych rzeczy pochodzi z XII-XIII wieku. Są to przedmioty powszechnie występujące w osadach wczesnośredniowiecznych.

Gród militarny

Badacze natrafili także na cenne fragmenty krzemieni, z których kiedyś wykonywano różne narzędzia. Są one dowodem najstarszych śladów osadnictwa.
- Datujemy to na neolit, czyli około 4,5 tysiąca lat temu - mówi Urszula Stankiewicz.
Archeolodzy przypuszczają, że gród zamieszkiwały ludy słowiańskie. Wschodnie czy zachodnie? Nie wiadomo. Bowiem ani broń, ani ozdoby nie były wyznacznikiem społecznym. Coś więcej mogą powiedzieć jedynie ceramiczne naczynia.
- Naczynia często się tłukły. Dobrze było więc mieć swojego garncarza - tłumaczy Urszula Stankiewicz.
Zdaniem archeologów gród został zbudowany w XI wieku. I pełnił funkcję bardziej militarną niż mieszkalną.
- To grodzisko pełniło funkcję grodu refugialnego. Stacjonowała w nim niewielka załoga, a codzienne życie toczyło się dokoła w sąsiedztwie grodu. W razie niebezpieczeństwa okoliczna ludność uciekała do niego. To był gród obronny, militarny, który chronił ludność przed licznymi napaściami - wyjaśnia Urszula Stankiewicz.

Strzały i włócznia

I właśnie podczas napaści gród został zniszczony. Wskazują na to liczne groty, spalone wały oraz spalone kości, prawdopodobnie zwierzęce.
- Przypuszczalnie było to pod koniec XIII wieku albo na początku XIV - domyśla się Urszula Stankiewicz.
Dotychczas archeolodzy wykopali około trzydziestu grotów do strzał. Wśród nich są groty z trzpieniem liściowate i groty z zadziorami. Jest także jeden grot z włóczni. Na ich podstawie jednak nie można określić dokładnie czasu walki ani wojowników.
- Takie groty były powszechnie używane od IX wieku aż nawet do XIX - mówi Stankiewicz.
Urszula Stankiewicz podkreśla, że grodzisko w Trzciance jest jednym z ciekawszych. Podkreśla, że jest to dowód na to, że Podlasie pełniło funkcję nie tylko w okresie Jagiellonów, kiedy tworzyły się miasta, ale także dużo wcześniej.
- W trudnych czasach mieszkali ludzie w tym grodzisku. W czasach tworzenia się państw Rusi, Prusów i Państwa Polskiego, a co za tym idzie nieustających ataków i napaści - podkreśla archeolog.

Poszukać cmentarzyska

Wykopaliska w Trzciance prowadzone były przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku w ramach projektu "Rozpoznawanie osadnictwa na pograniczu bałtosłowiańskim". Na razie to koniec prac wykopaliskowych w tym miejscu. Ale Urszula Stankiewicz ma nadzieję, że w przyszłym roku badacze tu wrócą.
- Jest duża potrzeba kontynuacji tych badań. Potrzebna byłaby analiza miejsc, w których jest cmentarzysko. Gdzieś przecież chowano zmarłych. A nie wiązałabym tego grodu z dwoma kurhanami, które odkryliśmy dwa lata temu w sąsiednich wsiach Kładziewie i Szyndzielu. Od grodziska dzieli je zbyt duża odległość około kilometra - przekonuje Urszula Stankiewicz.
Wzmianki o istnieniu grodziska w Trzciance można znaleźć w XIX-wiecznej literaturze. Także wśród okolicznych mieszkańców od zawsze krążyła pogłoska, że było tu kiedyś grodzisko.