Rekonstrukcja bitwy o Białystok w 96. rocznicę. Znów pokonamy bolszewików

Białostocka Gazeta Wojenna. Taki tytuł nosi specjalny dodatek przygotowany przez nasze Muzeum Wojska. Ukaże się w piątek wraz z Magazynem „Kuriera Porannego”. Znajdziemy w nim mnóstwo ciekawych informacji o największej w dziejach miasta bitwie, która rozegrała się w niedzielę, 22 sierpnia 1920 roku. I przyniosła Polsce zwycięstwo w wojnie z bolszewikami. Mija właśnie 96. rocznica tych wydarzeń.

- W specjalnie przygotowanym z tej okazji dodatku ukaże się krótki rys historyczny przebiegu bitwy, relacje uczestników walk, czyli ppor. Kencboka, ppor. Lepeckiego, a także wojskowe rozkazy i komunikaty wojenne z przeprowadzonych walk - wylicza Marek Gajewski, historyk z Muzeum Wojska w Białymstoku.

Są tu też wykazy poległych i odznaczonych. Ciekawa jest także relacja korespondenta wojennego „Kuriera Warszawskiego” z 27 VIII 1920 r., który opisuje krajobraz miasta po zakończonej bitwie. - Przyjechał do Białegostoku kilka dni po bitwie. Widział, co się tutaj działo. Pisał też o nielojalnej postawie ludności pochodzenia żydowskiego sprzyjającej bolszewikom - opowiada Marek Gajewski.

W Gazecie Wojennej zamieścił materiały źródłowe. Gajewski znalazł je podczas poszukiwań informacji na temat bitwy o Białystok i przebiegu wojny polsko-bolszewickiej 1919-1920 na terenie Podlasia.

I najważniejsze, w dodatku ukaże się życiorys kpt. Józefa Bronisława Marjańskiego, bohatera bitwy. To jego żołnierze zdobyli Białystok w walce z bolszewikami. Marjański poległ w walkach ulicznych od kul mieszkańców sprzyjających bolszewikom. Kapitan zginął na skrzyżowaniu ulicy Warszawskiej z Pałacową - 22 sierpnia 1920 roku. Miał tylko 28 lat.

To w tym miejscu już w niedzielę zobaczymy rekonstrukcję tych wydarzeń. Będzie to pierwsza taka inscenizacja w historii naszego miasta.

- Weźmie w niej udział prawie 140 rekonstruktorów z oryginalnym umundurowaniem, wyposażeniem i uzbrojeniem tego okresu. Jedną z atrakcji będzie również przelot nad miastem dwupłatowca z okresu I wojny światowej - mówi Marek Gajewski.

Walki zostaną odtworzone z wielkim rozmachem. Obejrzymy starcie kolumny bolszewickiej piechoty maszerującej ul. Warszawską z grupą polskich legionistów. Rekonstrukcja rozpocznie się o godz. 13.

Zwycięska bitwa

Takiej bitwy Białystok nie miał nigdy wcześniej i oby więcej takiej też nie oglądał - mówi Marek Gajewski. Bitwa rozegrała się 22 sierpnia 1920 r. (niedziela) pomiędzy I Brygadą Piechoty Legionów (1. pułk piechoty Legionów, II batalion 5. pp Legionów i II dywizjon 1. pułku artylerii polowej Legionów) a oddziałami bolszewickimi ze 164. Brygady Strzelców oraz dywizjami 3. i 16. Armii bolszewickich wojsk Frontu Zachodniego Michaiła Tuchaczewskiego. Niecałe 2,5 tys. żołnierzy polskich zamknęło wówczas w Białymstoku drogę odwrotu na wschód (na Grodno i Wołkowysk) przeważającym kilkakrotnie siłom wroga. Walki trwały praktycznie cały dzień i zakończyły się dopiero późnym wieczorem wielkim zwycięstwem polskim. Rozbito wówczas całkowicie 16. Armię wroga (dowodził nią Nikołaj Sołłohub). W tej nierównej walce zginęło 34 polskich legionistów a ponad 200 żołnierzy zostało rannych. Straty bolszewickie były bez porównania większe i wyniosły łącznie około 1000 zabitych i rannych. Owocem ogromnego zwycięstwa I Brygady Legionów był 1 samolot, 22 działa, 147 karabinów maszynowych, trzy pociągi z materiałem wojennym oraz ponad 8200 jeńców z 3. i 16. Armii. Dla nieprzyjaciela bitwa zakończyła się klęską.