Przygotujmy się na Gospodarkę 4.0 - rozmowa z Andrzejem Soldatym, twórcą Inicjatywy na rzecz polskiego przemysłu 4.0

Do czego jest nam potrzebna Platforma Przemysłu Przyszłości?

- Krótko mówiąc, platforma jest potrzebna do tego, żeby wdrażać model platformowy w przemyśle. Brzmi to jak masło maślane, ale rzeczywistość pokazuje, że samo pojęcie modelu platformowego jest nie do końca jasne. Jesteśmy bowiem przyzwyczajeni do modeli transakcyjnych w przemyśle, gdzie mamy do czynienia z przepływem informacji między dwiema stronami. Natomiast w układzie platformowym te przepływy odbywają się w układzie sieciowym. Wszystko to oczywiście związane jest z czwartą rewolucją przemysłową, która dzieje się na naszych oczach.

To tak zwany Przemysł 4.0, czyli rozwój przemysłu wysokich technologii i cyfryzacja procesów produkcyjnych. Mówi się, że nikt tej zmiany nie uniknie.

- Powiedzmy, że w przypadku czwartej rewolucji przemysłowej dobrze sprawdza się darwinizm. Ci, którzy nie są elastyczni, raczej nie mają szans na przetrwanie. I owszem, nie unikniemy jej.

Co ta rewolucja oznacza na przykład dla przedsiębiorcy z województwa podlaskiego?

- Oznacza to, że przestaje on być przedsiębiorcą z województwa podlaskiego.

A staje się kim?

- A staje się elementem sieci globalnego budowania wartości. Proszę popatrzeć - jeśli w tej chwili czyta pani coś na stronie internetowej, to czy ma dla pani znaczenie, czy dana informacja została napisana w USA, Chinach, czy Supraślu?

…No nie. Ważne jest, czy informacja jest przydatna.

- A teraz, jeśli system produkcji będzie szukał właściwego ogniwa w realizacji łańcucha, to czy dla niego będzie istotne, czy to ogniwo jest z Białegostoku, Warszawy czy Chin? Nie. Ważne będą parametry, które są istotne, kompetencje, które to ogniwo może dostarczyć. Natomiast informacja jest globalna, dostęp dla każdego jest otwarty. Mamy system sieciowy.

Z czym w związku z tym musi się liczyć przedsiębiorca, jeśli chce się w tej nowej rzeczywistości odnaleźć?

- Przedsiębiorca musi się liczyć z tym, że jego nowym paliwem będą teraz dane. O ile dotychczas paliwem gospodarki była ropa naftowa, to teraz są to właśnie dane. Innymi słowy, pozyskiwanie i przetwarzanie danych to będzie to, co będzie decydowało o sukcesie w biznesie. Ja udostępniam swoje dane, pobieram dane od innego elementu i realizuję końcową fazę, czyli produkcję. Czyli przedsiębiorstwo musi przestać myśleć o sobie jako o wydzielonym podmiocie w łańcuchach wartości. Musi potraktować siebie jako część ekosystemu.

Poproszę o konkretny przykład. Mamy tego przedsiębiorcę z województwa podlaskiego…

- Przedsiębiorcę z województwa podlaskiego, który produkuje na przykład elementy na zamówienie koncernów chirurgicznych. Na chwilę obecną ma rysunek, ma opracowanie i park maszynowy, czyli technologię, i ma kontakty, które są jego przewagą. Ma podpisane kontrakty powiedzmy z trzema firmami i jest zadowolony - ma spokojną przyszłość, ponieważ kontrakty te są wieloletnie. Ale lada chwila to się zmieni. Bo proszę sobie wyobrazić, że w pewnym momencie ci jego odbiorcy wprowadzają zakupy poprzez platformę cyfrową. A ten nasz przedsiębiorca nie ma komputera w firmie. Czyli przestaje istnieć. Bo nie chodzi już o to, że jego znajomy go zna - to system jego odbiorcy musi znać jego system. A to jest kolosalna różnica.

A to wymaga od tego przedsiębiorcy innego sposobu zarządzania, innych pracowników…

- Może nie innych pracowników, tylko rozwijania takich kompetencji, żeby pracownik odnalazł się w nowej rzeczywistości. Takiej, w której to nie maszyna jest obsługiwana przez człowieka, którego trzeba i przyuczyć do obsługi, tylko maszyna słucha człowieka i mu pomaga. Powiedzmy, kiedy pracownik montuje element do samochodu i wydaje głosem polecenia, a roboty kolaboracyjne, które stoją obok, podają mu poszczególne narzędzia. I to nie jest science fiction. To jest coś, co się już dzieje. Roboty kolaboracyjne to element Przemysłu 4.0, gdzie mamy zupełnie zmienione możliwości współpracy człowieka z maszyną. Robot nie jest zamknięty w wydzielonej przestrzeni, tylko stoi ramię w ramię z człowiekiem. W tym kierunku idzie przemysł: automatyzacji, robotyzacji, sztucznej inteligencji.

Podlaskie bardzej niż z przemysłem jest chyba kojarzone...

- Z walorami krajoznawczymi, to fakt.

A pan mówi, że i tak mamy się na Przemysł 4.0 przygotować.

- Ponieważ Przemysł 4.0 już dosięga nas wszystkich. On już zaczyna funkcjonować. Powiedziałbym tak: rozumienie go zdecydowanie wykracza poza granice przedsiębiorstwa i poza działalność wytwórczą. Bo mówimy tutaj o wymianie danych, o inteligentnych systemach, o sterowaniu maszynowym. Nie można więc uznać, że Przemysł 4.0 jest zarezerwowany dla okręgów przemysłowych.

Powiedziałbym raczej, że jeśli mamy dostęp do konkretnej kompetencji, kompetencji, która jest wymagana do tworzenia danego produktu, to ona może być zlokalizowana w leśniczówce, w głębokim lesie, ponieważ lokalizacja przestaje mieć znaczenie.

Nie ma w tej chwili potrzeby koncentrowania się na regionie przemysłowym, raczej należy szukać kompetencji, które są potrzebne do stworzenia czegoś.

To duża zmiania myślenia.

- Ogromna. A proszę popatrzeć na zmianę relacji człowiek-maszyna. Maszynę mogę obsługiwać wcale przy niej nie będąc, tak?

No tak.

- Więc docelowo może będziemy się zastanawiać, czy potrzebne będą nam w ogóle urlopy?

No co pan mówi?!

- Bo ja mogę spędzać czas powiedzmy nad jeziorem i jednocześnie obsługiwać maszynę, która pracuje w mojej firmie. Bo na swoim telefonie będę miał wszystkie informacje na temat tego, co się aktualnie dzieje w firmie, co się dzieje z maszyną, jak przebiega produkcja. Przy takiej komunikacji lokalizacja przestaje mieć znaczenie.

To rozumiem. A czy długa jeszcze droga przed polskim przemysłem do takiego stanu rzeczy?

- Niemcy niedawno orzekli, że pierwszą w pełni ucyfrowioną maszynę według koncepcji Przemysłu 4.0 będziemy mieć za 20 lat. Ale już teraz wdraża się w Polsce pewne rozwiązania Przemysłu 4.0. Bo Przemysł 4.0 to podejmowanie działań, od tych podstawowych, na poziomie przedsiębiorstwa, do zbudowania całego ekosysytemu. Na chwilę obecną jest to więc kwestia pojedynczych przedsiębiorstw, które zaczynają te poszczególne technologie wdrażać. A zanim powstanie ekosystem, jeszcze trochę czasu upłynie.

Skoro nie można czwartej rewolucji uniknąć, to jak się na nią przygotować?

- Potrzebna jest wiedza, informacja. Ja mówię, że potrzebujemy apostołów Przemysłu 4.0, takich, jacy funkcjonują w innych krajach. Bo rzeczywiście potrzeba działalności apostolskiej dotarcia do przedsiębiorcy, by uświadomić, jakie korzyści daje Przemysł 4.0 nam wszystkim.

Andrzej Soldaty
Większość kariery zawodowej związał z obszarem automatyzacji przemysłu. W 2016 r. utworzył „Inicjatywę na rzecz polskiego przemysłu 4.0” - ruch społeczny skupiający przedstawicieli przemysłu, biznesu, nauki, który inicjuje, wspomaga i prowadzi działania na rzecz transformacji krajowego sektora przemysłowego.
Lider projektu Platforma Przemysłu Przyszłości w Ministerstwie Rozwoju, który ma dostarczać na rynek wiedzę techniczną, inicjować przepływ doświadczeń oraz wspierać przedsiębiorców w opracowywaniu i wdrażaniu nowych technologii i modeli biznesowych. Był prelegentem podczas III Kongresu Liderów Zmian, jaki odbył się 20-21 kwietnia w Wyższej Szkole Finansów i Zarządzania Białymstoku

Przemysłowe rewolucje

Przemysł 1.0
to to rewolucja przemysłowa i wynalezienie maszyny parowej pod koniec XVIII wieku.

Przemysł 2.0
zastosowanie elektryczności pod koniec XIX wieku

Przemysł 3.0
to automatyzacja przemysłu, przypadająca na okres PRL-u.

Czwarta „rewolucja przemysłowa”
ma być związana z technologiami cyfrowymi i transformacją zakładów wytwórczych w inteligentne fabryki.