Prof. Karol Kamiński: Najważniejsze rzeczy są zbyt poważne, aby pozostawić je tylko specjalistom
Rozmowa z z prof. dr hab. Karolem Kamińskim, kierownikiem Zakładu Medycyny Populacyjnej i Prewencji Chorób Cywilizacyjnych Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku
Ze statystyk wynika, że choroby kardiologiczne nadal powodują najwięcej śmierci u pacjentów.
Zarówno w Polsce, jak i w większości krajów Europy Zachodniej choroby układu krążenia są najczęstszą przyczyną zgonów. Na Podlasiu w ostatnich latach przyczyną aż 45 proc. wszystkich zgonów są właśnie choroby układu krążenia. Kolejne przyczyny zgonu – nowotwory – były zdecydowanie rzadsze. Rozpowszechnienie tych chorób jest w dużej mierze związane oczywiście ze stylem życia, ale również z możliwościami opieki zdrowotnej. Tutaj warto powiedzieć o tym, że Podlasiu żyje się długo. W 2018 roku w zestawieniu „Stan zdrowia ludności Polski” stwierdzono, iż białostoczanki żyją najdłużej w Polsce.
Czyli my, pacjenci, o zdrowie i kondycję za bardzo nie dbamy, ale lekarze umieją przeciwdziałać naszej lekkomyślności?
No nie do końca. Z jednej strony mamy pewien problem, jakim jest wysoka częstość czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych związana właśnie chociażby ze stylem życia, ale z drugiej strony pewne elementy tego stylu życia przeciwdziałają pojawianiu się tych chorób. I tu nie tylko chodzi o ochronę zdrowia, ale również o pewien kapitał społeczny, który na Podlasiu wydaje się stosunkowo duży. To poczucie zakotwiczenia w społeczności lokalnej, bardzo silne więzy rodzinne, silny związek z miastem czy regionem. To wszystko również korzystnie wpływa na układ sercowo-naczyniowy. A jeżeli chodzi o ochronę zdrowia, to mamy się czym pochwalić, bo na przestrzeni ostatnich 25 lat, szczególnie w okresie początku XXI wieku, Białystok odniósł największy sukces w Polsce, bo największym stopniu zmniejszył częstość zgonów z przyczyn chorób sercowo-naczyniowych, pomiędzy właśnie rokiem 1999 a 2018. Warto, żebyśmy ten pozytywny trend kontynuowali, ale – jak to często się mówi – najważniejsze rzeczy są zbyt poważne, aby pozostawić je tylko specjalistom. To znaczy, że w dbanie o zdrowie nie powinni się angażować tylko lekarze, ale całe szeroko rozumiane społeczeństwo, władze lokalne, samorządowe, państwowe – również dużą rolę odgrywa edukacja – które muszą działać we wspólnym systemie na korzyść naszych obywateli.
W weekend w Białymstoku odbyła się 87. Wiosenna Konferencja Polskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Dla ponad 700 naukowców opowiadał pan m.in. o tym, czy w naszym województwie możemy mówić o nowoczesnej kardiologii. Możemy?
To wyjątkowa konferencja z okazji jubileuszu 70-lecia Polskiego Towarzystwa. Kardiologicznego, największej organizacji zrzeszającej osoby zajmujące się chorobami układu sercowo-naczyniowego. W ramach tej konferencji przedstawiliśmy pewne zagrożenia, ale również pewne szanse. Bo warto powiedzieć o tym, co Podlasie ma do zaoferowania i w jaki sposób dokonał się bardzo dynamiczny rozwój kardiologii w ostatnich 25 latach i jakie stwarza to szanse na przyszłość. To właśnie województwo podlaskie jako pierwsze całe województwo stworzyło zintegrowany system opieki 24-godzinnej nad pacjentami z zawałem mięśnia sercowego. Owszem, tego typu elementy były wcześniej w innych województwach również wykonywane, ale żadne z nich nie było jako całość objęte tego typu programem. Natomiast my na przełomie XX i XXI wieku to zrobiliśmy. To były bardzo szeroko i daleko przewidywane działania, które pozwoliły znacząco poprawić przeżycie naszych mieszkańców. Mamy też bardzo wielu doskonale wykształconych specjalistów, którzy swoje doświadczenie zdobywali zarówno w Polsce , jak i zagranicą, którzy mają doświadczenie leczenia najbardziej poważnych i najbardziej skomplikowanych chorób. Mamy również doskonale działającą współpracę z innymi ośrodkami wysokospecjalistycznymi w Polsce, która pozwala na szybkie i skuteczne leczenie naszych naszych pacjentów. Czy to wystarcza? No nie! Chcielibyśmy, żeby to było dopiero dobrym początkiem, żebyśmy mogli dalej rozwijać kardiologię na Podlasiu. Wspólnie – by to nie był tylko wysiłek lekarzy. Żeby powstało bardzo skoordynowane, szeroko rozumiane porozumienie lekarzy, samorządowców, władz lokalnych, które umożliwiłoby tego typu tego typu działania. I właśnie dzięki temu chciałbym, żebyśmy jako Podlasianie odnosili korzyści z wykorzystania optymalnego wykorzystania potencjału, który wspólnie generujemy. Bo działając w ten sposób, możemy stan zdrowia społeczeństwa poprawić . To wymaga działania na wielu poziomach: poczynając od edukacji, przez prewencję, do interwencji, do stworzenia najbardziej specjalistycznych, nowoczesnych interwencji. Tworzymy jako Uniwersytet Medyczny również Centrum Medycyny Cyfrowej, które umożliwi nam lepszą analizę danych, które są dostępne w systemie ochrony zdrowia. Prowadzimy najbardziej dogłębne badanie przekrojowe stanu zdrowia ludności Białegostoku – Białystok PLUS. Dzięki temu będziemy mogli lepiej rozumieć, co się dzieje, będziemy mieli bardziej wiarygodne dane i będziemy mogli szybciej dostosowywać się do potrzeb zdrowotnych. W zakresie kardiologii mamy dużo możliwości, mamy duży potencjał. Naszym zadaniem w tej chwili jest, żeby ten potencjał optymalnie wykorzystać w celu osiągnięcia poprawy stanu zdrowia Podlasian.
Na konferencję zaprosili państwo wojewodę podlaskiego. Na czym miałaby polegać współpraca lekarzy właśnie z wojewodą?
Należy przede wszystkim przedstawić możliwości, czy też potrzeby związane z koordynacją chociażby opieki, z koordynacją pracy poszczególnych jednostek, z możliwościami leczenia, transportu, przekazywania podziału kompetencji pomiędzy jednostkami. Jeżeli każda jednostka będzie zajmowała się wszystkim, nie będziemy w stanie wygenerować takiej masy krytycznej tej nowoczesnej kardiologii. Natomiast dzięki współpracy, dzięki zrozumieniu, że dla każdego jest miejsce i każdy ma swoje możliwości działania i możliwości rozwoju będziemy w stanie ustalić dobry plan działania. Wojewoda jest jednym z elementów tej szeroko rozumianej współpracy – bardzo istotnym, ale nie jedynym. Natomiast wydaje mi się, że dzięki współpracy będziemy mogli włączyć również do tego typu działań samorządowców wszystkich szczebli.
Ale o konieczności współpracy trzeba przekonać też lekarzy i dyrektorów szpitali. Ci z mniejszych jednostek muszą zrozumieć, że w niektórych przypadkach większe pole działania powinni zostawić szpitalowi klinicznemu.
Jest wiele elementów współpracy. Jest też potrzeba omówienia i określenia sposobów tej współpracy pomiędzy szpitalami – czy w ogóle jednostkami o różnym szczeblu. Mamy przecież jeszcze bardzo istotny element, jakim jest ambulatoryjna opieka specjalistyczna, podstawowa opieka zdrowotna. Są to niezwykle ważne elementy, między którymi współpraca przebiega niestety bardzo różnie. Województwo podlaskie nie jest w sieci kardiologicznej. Mamy nadzieję, że z czasem to się zmieni, bo jest to coś, co umożliwi nam dalszy rozwój, umożliwi również lepszą alokację środków po to, aby tworzyć właśnie zarówno większą dostępność pomocy dla wszystkich, ale również większą dostępność tych procedur, które są bardzo wysoko specjalistyczne i bardzo trudne, wymagające dużych inwestycji dużego okresu kształcenia, ale również wymagające, dające duży dużą korzyść dla pacjentów, którzy muszą z nich skorzystać, a których jeszcze w tej chwili w naszym regionie nie ma. Mówię tu chociażby na przykład o wszczepianiu pomp wspomagających pracę serca, które mogłyby być wszczepiane i nadzorowane w naszym szpitalu klinicznym. Mamy osoby, które mają doświadczenie w tym zakresie, natomiast nie mamy do tej pory możliwości stworzenia tego typu ośrodka, więc nasi pacjenci , którzy takiej pomocy wymagają, muszą jeździć do Zabrza czy do Warszawy. A to jest dużym problemem, ponieważ jeżeli coś się zaczyna dziać złego, to trudno ciągu godziny czy dwóch dotrzeć do tak odległego ośrodka.