Prof. Daniel Boćkowski o szczycie NATO w Warszawie i Przesmyku Suwalskim

W najbliższych dniach rozpoczyna się w Warszawie szczyt NATO. Jak ważne to wydarzenie dla naszego kraju?

Prof. Daniel Boćkowski z Instytutu Historii i Nauk Politycznych Uniwersytetu w Białymstoku: Bardzo ważne, zwłaszcza że będą zapadać decyzje o strategicznym znaczeniu dla Polski oraz Europy. To duże wyróżnienie dla nas i dowód bardzo dobrych stosunków naszego kraju z pozostałymi sojusznikami. Kiedy zwoływano szczyt nikt chyba nie przypuszczał, jak ważny okaże się on dla dalszego bezpieczeństwa Europy. Narastające napięcie z Rosją, wyraźne dozbrajanie obwodu kaliningradzkiego i zachodnich obwodów Federacji Rosyjskiej, największe od wielu lat manewry Sojuszu mające pokazać jego determinację w kwestii zbiorowego bezpieczeństwa, wreszcie decyzja o odłączeniu się Wielkiej Brytanii od UE sprawiają, że spotkanie 28 państw członkowskich może okazać się jednym z najważniejszych w historii NATO, zwłaszcza w XXI wieku.

Co Polska może zyskać na obecności naszych największych sojuszników? Czy większą obecność wojsk NATO? Jakie mogą zapaść decyzje?
O tym, jakie zapadną decyzje będziemy wiedzieć po zakończeniu szczytu. Wiemy, czego dotyczyć mają obrady i należy mieć nadzieję, że informacje, które pojawiły się przed szczytem, potwierdzą się w decyzjach Sojuszu. Dla nas szczególnie ważne jest dalsze wzmacnianie bezpieczeństwa wschodniej flanki NATO, zarówno Polski, jak i krajów bałtyckich. Jeśli zapowiedzi sekretarza generalnego NATO Jensa Stoltenberga o rozmieszczeniu czterech szybkich, wielonarodowych batalionów w Estonii, na Łotwie, Litwie i w Polsce zostaną uchwalone, będzie to dobry znak dla naszego kraju. Ze swojej strony chciałbym, aby jak największy nacisk położono na wrogie działania Rosji i innych krajów w cyberprzestrzeni. To dziś kluczowy, także dla Polski, komponent bezpieczeństwa. Bardzo ważne będą też decyzje Sojuszu dotyczące dalszej walki z Państwem Islamskim oraz podnoszenie zdolności operacyjnych poszczególnych państw członkowskich.

Przez kilka dni Warszawa, a przede wszystkim okolice Stadionu Narodowego będą prawdziwą twierdzą. Mimo wszystko nie obawia się Pan o bezpieczeństwo Szczytu NATO?

Z tą twierdzą to spora przesada. Niewątpliwie okolice Stadionu Narodowego, jak i sam stadion, będą jednymi z najbezpieczniejszych, a przynajmniej najlepiej zabezpieczonych i chronionych miejsc w Polsce. Natomiast na ile przełoży się to na bezpieczeństwo miasta, to się dopiero okaże. Jest mało prawdopodobne, by sam szczyt był w jakiś sposób zagrożony, jeśli idzie o bezpieczeństwo antyterrorystyczne, jednak nie oznacza to, że mamy 100 proc. pewności, że nic się nie wydarzy. O tym będziemy wiedzieć po zakończeniu szczytu. Należy pamiętać, że potencjalni zamachowcy rzadko kiedy wybierają najpilniej strzeżone miejsce, kiedy mogą stosunkowo niskim kosztem zaatakować tam, gdzie takich procedur bezpieczeństwa nie ma, a i tak uzyskać stosowny rozgłos.

W kontekście tego wydarzenia mówi się też o Przesmyku Suwalskim. Dlaczego to tak istotny punkt na mapie Polski?

Przesmyk, lub jak kto woli korytarz suwalski, to umowne określenie najbardziej newralgicznego z punktu widzenia operacyjnego rejonu oddzielającego struktury sojusznicze NATO, włącznie z Polską, od państw bałtyckich. To obszar, którego zablokowanie przy pomocy stosunkowo niewielkich sił rosyjskich może doprowadzić do uniemożliwienia pomocy wojskowej państw Sojuszu dla Litwy, Łotwy i Estonii, gdyby doszło do zagrożenia ich bezpieczeństwa. Ponieważ obwód kaliningradzki jest bardzo silnie uzbrojony, w tym w zaawansowane systemy obrony przeciwlotniczej, zaś potencjalny szlak pomocy biegnący Morzem Bałtyckim niezwykle łatwo będzie zablokować, może się okazać, że żadna pomoc wojskowa NATO do tych państw nie będzie mogła dotrzeć. Taka sytuacja jest niezwykle korzystna z punktu widzenia Rosji, gdyż propagandowo (nikt przecież nie planuje aktualnie żadnego ataku) pozwala podważać zdolności obronne Sojuszu.

Jaka będzie odpowiedź Rosji na warszawski szczyt?

Nie wiem i chyba nie ma nikogo, kto mógłby udzielić konkretnej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Rosja jest mistrzem gry dezinformacyjnej oraz działań pozorowanych. Niewątpliwie będzie protestować przeciwko ustaleniom szczytu dotyczącym wschodniej flanki NATO, być może rozbudzi konflikt na Ukrainie, albo doprowadzi do jakiegoś przesilenia w innym miejscu na świecie. Może też odpowiedzieć kolejnymi decyzjami o wzmocnieniu swoich sił na zachodniej granicy lub też spróbować jakiejś gry operacyjnej wymierzonej w nasz region. Ale równie dobrze może nie zrobić teraz nic, co nie znaczy, że Putin pozwoli sobie na defensywę w tej kwestii. Poczekamy, zobaczymy.

Czy Brexit może wpłynąć na jedność Sojuszu ?

Mam nadzieję, że głosowanie na temat wyjścia Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej w żaden sposób nie wpłynie na decyzje podejmowane podczas spotkania Sojuszu. Mimo wszystko to dwie zupełnie odrębne struktury, zaś Wielka Brytania należy do NATO o wiele dłużej niż do UE. Nie można jednak wykluczyć, że rozmowy (oficjalne i nieoficjalne) mogą dotyczyć kwestii na ile zobowiązania sojusznicze Zjednoczonego Królestwa będą wypełniane w okresie potencjalnych przesileń wewnątrz kraju związanych z wychodzeniem ze struktur europejskich. Warto też zadać sobie pytanie, na ile potencjalny podział polityczny Wielkiej Brytanii, związany z odmiennym głosowanie Szkocji i Irlandii Północnej, wpłynie na jej zdolności wojskowe w ramach Sojuszu. Ponieważ nie możemy jednoznacznie wykluczyć takiej opcji, pytania o dalekosiężne skutki Brexitu i ich znaczenie dla NATo nie są bezpodstawne.