Prawosławne zwyczaje świąteczne

Dziś wyznawcy prawosławia obchodzą drugi dzień świąt Bożego Narodzenia. W niedzielę zasiedli w rodzinach do kolacji wigilijnej, a potem w cerkwiach uczestniczyli w nocnych bożonarodzeniowych liturgiach. Według kalendarza juliańskiego Boże Narodzenie przypada 13 dni później niż u katolików, korzystających z kalendarza gregoriańskiego.

Najpierw był post

40 dni przed świętami prawosławni rozpoczynają post. Osoby bardzo wierzące nie jedzą w tym czasie nie tylko mięsa, ale i wszelkich produktów pochodzenia zwierzęcego, w tym nabiału. Ryba, tak popularna w okresach postu, pojawiać się powinna się jedynie w niedzielę. Sama wigilia jest dniem ścisłego postu, wieczerza zaś nosi nazwę Soczelnik i prawdopodobnie wiąże się z "soczystą kaszą" czyli kutią. Na stole wigilijnym nie może też zabraknąć prosfory, będącej odpowiednikiem opłatka.

Święta ważne i rodzinne

W każdym prawosławnym domu w rogu pokoju wisi ikona. W dniu Wigilii otula się ją haftowanym ręcznikiem i ustawia pod nią wysoki snop zboża z pełnymi kłosami, który stoi tam aż do święta Objawienia Pańskiego. Po świętach pojedynczymi słomkami wyciągniętymi ze snopa owija się drzewa w sadzie, by ochronić je przed mrozami i zającami. Według tradycji prawosławnej nakrywanie do stołu zaczyna się od położenia siana pod obrus i na wszystkie miejsca do siedzenia, które potem przykrywa się kapami. Tradycyjnie na stołach w wigilijny wieczór goszczą: kutia (kasza pęcak z makiem i rodzynkami), placki drożdżowe, barszcz grzybowy, kompot z suszonych jabłek, ryba smażona, śledzie w oleju, karp lub szczupak w galarecie, sałatka "szuba" i kisiel .

Według wschodniej tradycji pierwszy dzień świąt poświęcony jest narodzinom Jezusa i pokłonowi mędrców. Drugi dzień świąt zaś nosi nazwę Synaksy, pochodzącą z języka greckiego i oznaczającą zgromadzenie ku czci Matki Bożej. W te dni wierni spotykają się w gronie rodzinnym oraz przyjmują kolędników.

Ikona Bożego Narodzenia

W przeciwieństwie do katolików wyznawcy prawosławia nie mają żłóbka, we wschodniej tradycji miejsce to zajmuje ikona Bożego Narodzenia. W Kościele prawosławnym ikony są kontynuacją objawienia. Nie tylko należy na nie jedynie patrzeć, ale przede wszystkim oddawać cześć oraz odczytać ich symbolikę. W czasie Bożego Narodzenia ikona wystawiana jest do adoracji na środek świątyni. Wierni oddają jej pokłony i całują ją.

Tradycyjnie w centralnej części ikony znajduje się Dzieciątko Jezus wraz z Matką Bożą. W górnej części, zazwyczaj po lewej stronie, przedstawiani są trzej mędrcy ze Wschodu, natomiast św. Józef przedstawiany jest u dołu ikony, zwykle z lewej strony. Siedzi zadumany na kamieniu, rozmyślając nad tajemnicą narodzenia Chrystusa.