Pora na sprawiedliwość dziejową

Przy okazji mogą zrobić coś jeszcze: skończyć z amnezją na temat postaci Borysa Kaufmana. Paradoksem jest to, że jedyny laureata Oscara pochodzący z Białegostoku cieszy się w rodzinnym mieście znacznie mniejszą estymą niż jego brat Dawid. Ten do historii filmu przeszedł bardziej jako Dżiga Wiertow, a pomagał mu w tym trzeci z braci Kaufmanów - Michaił.

Wszyscy trzej wyjechali z Białegostoku do Rosji w roku 1915. Znamiennym, bo do historii przeszedł pod nazwą bieżeństwa. Po rewolucji bolszewickiej losy braci potoczyły się odmiennie. Dawid, który został Dżigą Wiertowem, stał się twórcą idei kroniki filmowej, jednym z najwybitniejszych dokumentalistów w dziejach kina. Doprowadził do mistrzostwa nowatorskie techniki montażu, dzielenia obrazu. Tyle że w służbie leninowskiej propagandy. Także wtedy, gdy bolszewicy w 192o roku zajmowali Białystok.

Borys powrócił do Polski, w latach 30. studiował na Sorbonie, w roku 1940 bronił Francję przed hitlerowcami. Później wyjechał do Kanady, a potem do Hollywood. Tam stworzył swoje arcydzieła operatorskie „Dwunastu gniewnych ludzi”, a przede wszystkich nagrodzone Oskarem „Na nabrzeżach”. Ale to Dżiga Wiertow cieszy się w Białymstoku większym mitem. Upamiętnia go jedna z tablic na ścianie kina Forum czy instalacja Kinooko przed dawnym budynkiem związków zawodowych.

Borys Kaufman, pochodzący z Białegostoku zdobywca Oskara, nadal czeka na upamiętnienie w krajobrazie rodzinnego miasta. I jeśli przez lata nie udało się zmniejszyć tej asymetrii, to teraz, wraz z powołaniem Białostockiego Funduszu Filmowego, nadarzyła się wymarzona okazja. No, chyba że władze miasta nadal tkwią w optyce, która kilka lat temu nie pozwoliła im wyrazić zgody, by łącznikowi od ul. Częstochowskiej do kina Pokój patronował Borys Kaufman.