Polskie banknoty będą miały nowe zabezpieczenia

10 zł

Wzbogacony znak wodny - wizerunek władcy i cyfrowe oznaczenie nominału - widoczny pod światło na niezadrukowanym polu. Nowością jest pas opalizujacy w kolorze turkusowym (na odwrotnej stronie) z oznaczeniem nominału, widoczny lub nie w zależnosci od kąta patrzenia. Modernizacja to także obraz korony w owalu, której pełny wizerunek tworzy się podczas oglądania banknotu pod światło. I to, że w promieniach UV widać m.in. kwadrat z oznaczeniem nominału, serią i numerem banknotu.

Na górze belka, na dole belka, na środku - podpis Marka Belki. Jeśli przed kwietniem przyszłego roku trafi w nasze ręce taki banknot 10-, 20-, 50- lub 100-złotowy, to od razu możemy być pewni, że jest fałszywy. Bo polskie pieniądze - cztery wymienione nominały - z nowymi zabezpieczeniami i podpisem obecnego prezesa Narodowego Banku Polskiego wejdą w obieg dopiero w kwietniu 2014 roku.

Właśnie zaczęło się związane z tym procesem szkolenie pierwszej grupy (4500 osób) bankowców. I trwa produkcja nowych banknotów w Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.

Przedstawiciele NBP uzasadniają, że nasz system pieniężny po prostu dojrzał do tego rodzaju zabiegu - nomen omen zmiana faktycznie wprowadzana jest 18 lat po poprzedniej, gdy banknoty podpisywała jeszcze Hanna Gronkiewicz -Waltz, jako ówczesna prezes NBP.

- Jest to operacja czysto techniczna. Ma na celu po pierwsze zmodernizowanie zabezpieczeń uwzględniających postęp technologiczny - tłumaczy Barbara Jaroszek, zastępca dyrektora Departamentu Emisyjno-Skarbcowego w NBP. - Głównie na potrzeby sortowania i liczenia banknotów na dużych maszynach sortujących, ale także są to działania wyprzedzające dla ewentualnych fałszerstw.

Jak mówi pani dyrektor, obecnie skala fałszerstw polskiej waluty jest bardzo niska: na ponad 120 miliardów złotych utrzymujących się w obiegu w 2011 roku, ujawniono banknoty sfałszowane na wartość ok. 700 tys. zł. To kilkanaście tysięcy sztuk.

20 zł

Podobnie jak na poprzednim, po lewej stronie podczas oglądania banknotu pod światło widać znak wodny przedstawiający wizerunek władcy oraz cyfrowe oznaczenie nominału "20". Pole znaku wodnego nie jest
zadrukowane. Oprócz analogicznych zabezpieczeń jak na 10-złotowym banknocie, na obu są też mikrodruki (po prawej stronie, przy cyfrze nominału), czyli czytelne jedynie w powiększeniu napisy umieszczone zarówno na przedniej, jak i odwrotnej stronie banknotu.

- Można więc powiedzieć, że dotychczasowy poziom zabezpieczeń jest bardzo dobry - ocenia Barbara Jaroszek.

Zmiany na banknotach nie są duże. Wizerunki władców polskich pozostają na nich bez zmian. Ale porównanie starej wersji z nową już na pierwszy rzut oka pokazuje, że nowe wydają się jaśniejsze. Wynika to z faktu, że pod nominałami jest tzw. niezadrukowane pole bieli. Ta zmiana ma spowodować, że znak wodny będzie bardziej czytelny, a po drugie - pozwoli łatwiej klasyfikować maszynom sortującym stopnie zabrudzenia banknotów. A to jeden z czynników, który decyduje o zatrzymaniu bądź nie danego banknotu w dalszym obiegu.

Od razu warto podkreślić, że proces, który ruszy w kwietniu, to nie wymiana banknotów: równolegle będą w obiegu te z podpisem byłej prezes NBP i te z podpisem obecnego prezesa. Te drugie będą trafiały do naszych portfeli w miarę standardowych zasileń banków w gotówkę oraz wycofywania zniszczonych pieniędzy. Codziennie NBP sortuje banknoty odprowadzane przez banki komercyjne i ustala, które z nich trzeba zniszczyć i zastąpić nowymi. Należy przypuszczać, że najszybciej zostaną wyparte najniższe nominały z obiegu. Ich żywotność wynosi bowiem od roku do półtora roku. 50-złotówki żyją ok. 5 lat, setki - 8 lat, a największą żywotność (10-12 lat) mają najmniej używane 200-złotówki.

Przypomnijmy, że wszystkie te banknoty zaprojektował polski grafik Andrzej Heidrich. Weszły do obiegu 1 stycznia 1995 roku, gdy NBP przeprowadził gigantyczną denominację złotego. W rozmowie z Teresą Torańską zamieszczonej w pięknym albumie wydanym przez NBP a poświęconym właśnie twórczości Andrzeja Heidricha, grafik przypomina, że wcześniej w obiegu było siedemnaście papierowych nominałów. Gdy je projektował, brakowało mu już kolorów.

Najdroższym miał być banknot o nominale 5 milionów złotych z wizerunkiem Józefa Piłsudskiego. Byłby to nie lada wyczyn, bo na takim skrawku papieru oprócz wizerunku marszałka i wszystkich stałych elementów, artysta musiałby umieścić 12 zer. Po sześć w dwóch miejscach. Ale ponieważ doszło do wspomnianej już denominacji, Piłsudski trafił nie do portfeli Polaków, a do archiwum. A w obieg weszli "Władcy Polscy".

50 zł

W przeciwieństwie do poprzednich banknotów nie ma tu pasa opalizującego. Nowością jest, że wraz ze zmianą kąta patrzenia na królewską literę "K"(pod nominałem po prawej stronie) kolor w koronie płynnie przechodzi z zielonego w niebieski.
Po modernizacji zabezpieczeń w prawym dolnym rogu w promieniach UV widać kwadrat z cyfrowym oznaczeniem nominału "50" i skrótem "ZŁ", serię i numer banknotu oraz inne wybrane elementy.

W tymże wywiadzie Andrzej Heidrich wyjaśnia także, dlaczego według niego najlepszym wzorem jest portret: Jest najtrudniejszy do podrobienia. Twarz zawiera tajemnicę. Kilka kresek nieprecyzyjnie położonych może zmienić jej wyraz.

Twarzami, jakie wcześniej artysta umieszczał na banknotach polskich, były też np. wizerunki Reymonta, Sienkiewicza czy Moniuszki. Ciekawostką jest, że gdy Andrzej Heidrich projektował banknot o nominale 10 tys. złotych z wizerunkiem Stanisława Wyspiańskiego, narysował wielkiego Polaka na podstawie jego autoportretu (nieuczesanego, niechlujnie ubranego, w kożuchu). Jednak projekt musiał być poprawiony: finalnie Wyspiański trafił do banków elegancki, starannie uczesany i w białym kołnierzyku.

Z innych ciekawostek dotyczących obecnie obowiązującej serii Władcy Polscy warto przypomnieć, że alternatywą dla Kazimierza Wielkiego na 50-złotowym banknocie była Barbara Radziwiłłówna. Ale ten pomysł nie został zrealizowany. W rezultacie jedyną kobietą uwiecznioną na banknotach projektu Andrzeja Heidricha pozostała Maria Skłodowska-Curie.

100 zł

Tu nowością jest to, co się dzieje z widoczną po prawej stronie rozetą; wraz ze zmianą kąta patrzenia kolor rozety płynnie przechodzi ze złotego w zielony.
Zmodernizowane (jak na poprzednich banknotach) są znak wodny pod nominałem (wizerunek władcy i cyfra nominału); widoczna pod światło na obu stronach banknotu korona w owalu utworzona z uzupełniających się elementów graficznych oraz widoczny w promieniach UV kwadrat z cyfrowym oznaczeniem nominału "100" i skrótem "ZŁ", serią i numerem.