Orla: Sołtys i radny Marek Chmielewski nominowany do Nagrody POLIN 2021

- Jestem mile zaskoczony tym, że ktoś dostrzegł to, co robię w miejscowości, która prawdopodobnie z punktu widzenia Warszawy, znajduje się w jakiejś głuszy. Orla to tylko niewielki punkt na mapie, w dodatku leży w takim miejscu, że wszystkie drogi ją omijają. A mamy czym się pochwalić, bo jest i trochę zabytków, a przede wszystkim synagoga żydowska z XVII wieku. Jeśli więc zrobiłem coś takiego, co na tle działań innych zgłoszonych do tej nagrody, kandydatów wyróżniło się, to tym bardziej jest mi bardzo miło - mówi Marek Chmielewski.

Czytaj również:

Jak mówi, generalnie jest rolnikiem, a przy okazji sołtysem i radnym. Przede wszystkim jest mieszkańcem Orli, którego rodzina żyje tu od kilkuset lat.

- Zawsze byłem zainteresowany historia Orli, a trudno ją znać, jeśli pominie się historię Żydów, z którymi od pokoleń budowaliśmy i współtworzyliśmy naszą małą ojczyznę. Mieszkając w Orli trudno iść i nie uderzyć głowa o mury synagogi. Jako dziecko pamiętam całą Orlę parterową, nad którą górowała synagoga i dalej cerkiew. Zawsze zakładałem sobie, że kiedyś zajmę się lokalną historią i żydowskimi mieszkańcami Orli. I z czasem tak się stało - dodaje Marek Chmielewski.

Marek Chmielewski historią żydowskich mieszkańców swojej wsi zainteresował się kilkadziesiąt lat temu. Przed kilkunastu laty, razem z kolegą, wtedy dyrektorem podstawówki zorganizował wystawę starych zdjęć orlańskiej społeczności i wydał album pt. "Orla – historia zapisana obrazem". Chodząc od domu do domu rozmawiał z najstarszymi mieszkańcami, którzy obdarowywali go zdjęciami i świadectwami pamięci o swoich żydowskich sąsiadach. To dało początek kolejnym akcjom takim jak m.in.: tłumaczenie z jidysz na polski odnalezionych w getcie białostockim pamiętników ostatniego rabina Orli, nawiązanie kontaktów z potomkami żydowskich mieszkańców Orli czy odzyskiwanie macew z cmentarza.

Czytaj również:

Co roku w Orli w rocznicę wywiezienia orlańskich Żydów do Treblinki, organizowane są Dni Pamięci. Poza tym nominowany do Nagrody POLIN ufundował (stojący na cmentarzu żydowskim) pomnik pamięci dla byłych mieszkańców Orli. Szczególnym zaś miejscem jego działań jest synagoga w Orli - dziś miejsce działań na rzecz pamięci i dialogu. Tu odbywają się uroczystości, koncerty, wydarzenia kulturalne, wystawy, konferencje, projekcje współczesnych filmów izraelskich, a zwłaszcza rozmowy z mieszkańcami Orli. We wrześniu odbyła się konferencja "Co dalej z orlańską synagogą?". Według Marka Chmielewskiego, powinien to być nie tylko zabytek, który upamiętnia społeczność żydowską Orli, ale także instytucja kultury dla mieszkańców.

Od 2015 roku laureatami Nagrody POLIN są osoby lub organizacje, które chronią pamięć o historii polskich Żydów oraz przyczyniają się do kształtowania wspólnej przyszłości, wzajemnego zrozumienia i szacunku pomiędzy Polakami a Żydami. Laureata nagrody wyłania kapituła.

Finał konkursu Nagroda POLIN 2021 odbędzie się - na Facebooku i YouTube Muzeum POLIN - 30 listopada o godz. 20.00. Wtedy to poznamy laureatkę/laureata i osoby wyróżnione. Mecenasem Nagrody POLIN 2021 jest Jankilevitsch Foundation, a współorganizatorem Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.