Od Karola Zabłockiego do Michela Kona

Grunt pod nim aż do końca XIX stulecia przynależał do parafii, od której dzierżawili go kolejni posiadacze domu. Franz Stahller posiadał dom jeszcze w 1810 r., ale już około 1812-1813 r. nabyli go Jan i Maria Rukiewiczowie. Po ich śmierci przeszedł w spadku na ich jedynego syna Michała Rukiewicza, jednak gdy w 1826 r. za działalność niepodległościową został skazany na zesłanie na Syberię, jego majątek przy ul. Warszawskiej (wówczas ul. Bojarskiej) został skonfiskowany. Po tej dacie właścicielem został kolegialny asesor Zabłocki.

Karol Zabłocki urodził się około 1799 r. jako syn Józefa. Ukończył gimnazjum w Grodnie, a następnie w 1823 r. wstąpił na Uniwersytet Wileński. Trzy lata później ukończył go ze stopniem kandydata praw. Początkowo pracował na usługach policji jako nadzorca nad Uniwersytetem. Ożenił się z Barbarą z Chomiczów. W grudniu 1830 r. w Wilnie urodził się ich pierwszy syn, Erazm Norbert. Na początku 1831 r. został skierowany do pracy w białostockim gimnazjum jako nauczyciel języka rosyjskiego. Najpewniej jeszcze w tym samym roku wszedł w posiadanie domu Rukiewiczów przy ul. Bojarskiej, w którym zamieszkał z rodziną. Uczył tu jednak krótko, gdyż w kwietniu 1831 r. szkołę zamknięto z powodu grasującej w mieście cholery, wywołanej przez wojska rosyjskie walczące z polskimi powstańcami. Zabłocki przebywał w Białymstoku jeszcze w czerwcu 1832 r., gdy urodził się jego drugi syn Onufry Adolf. Jego rodzicami chrzestnymi został Michał Gartkiewicz, prezes pierwszego departamentu Białostockiego Rządu Obwodowego oraz Marcjanna Podernia, żona Feliksa, pomocnika dyrektora gimnazjum oraz nauczyciela arytmetyki i geografii. W 1834 r. przeniósł się do gimnazjum w Korżach, w 1836 r. do Grodna i na koniec do Lidy.

Jak wynika ze spisu podatników opłacających w 1853 r. podatek kwaterunkowy, dom omawiany dom wciąż należał do asesora Zabłockiego, mimo jego nieobecności w Białymstoku. Wydaje się, że dom oddawał w arendę, czerpiąc zyski z wynajmu. Zmiana własności nastąpiła dopiero w 1866 r. Dom wykupiła wówczas Frejda Leja Kon.

Była ona wdową po pochodzącym z Rygi kupcu Mejerze Konie, który sprowadził się do Białegostoku jeszcze w latach 30. XIX w. Zmarł w 1848 r., po czym Frejda Leja ponownie wyszła za mąż, zmieniając nazwisko na Kagan. Z małżeństwa Mejera i Frejdy Lei Konów na świat przyszło czworo dzieci: Michel, Mordchel, Nochem i Pesza. Zdaje się, że pierwszą nieruchomością rodziny Konów w Białymstoku była posesja przy ul. Fabrycznej, którą oddziedziczyła po mężu Frejda Leja Kon-Kagan. Ona też najwidoczniej poprowadziła rodzinne interesy, zajęła się też dalszym gromadzeniem rodowego majątku. Zaczęła od wspomnianego wykupienia w 1866 r. omawianej kamienicy (wówczas przy ul. Aleksandrowskiej), przejmując jednocześnie dzierżawę gruntu kościelnego. Następnie nabyła dwa murowane sklepy w budynku stojącym koło ratusza.

Frejda Leja Kon-Kagan zmarła w 1886 r., nie spisała jednak testamentu. Spowodowało to konflikt między dziećmi o prawa do poszczególnych części spadku. Kwestie sporne rozstrzygnął w styczniu 1890 r. Sąd Okręgowy w Grodnie. W rezultacie ugody, jaką zawarli między sobą spadkobiercy, poszczególne nieruchomości za odpowiednim odszkodowaniem wypłaconym sobie nawzajem, przypadły: omawiany dom przy ul. Warszawskiej Michelowi Konowi, nieruchomość przy ul. Fabrycznej Mordchelowi Konowi, zaś sklepy na Placu Bazarnym Peszy, noszącej po mężu nazwisko Kon.

Tak więc od 1890 r. dawny dom Franza Stahllera stał się własnością Michela Kona. Niewiele można powiedzieć o nowym właścicielu, poza faktem, że był zamożnym kupcem, prowadzącym interesy zarówno w Białymstoku, jak i w Grodnie oraz Rydze, z której się wywodził.

Pod koniec 1890 r. zainicjował starania o wykupienie od białostockiej parafii gruntu, na którym od ponad 80 lat stał omawiany dom. Negocjacje dotyczące wyceny przedmiotu transakcji, toczące się między dziekanem ks. Wilhelmem Szwarcem, zarządem miasta i Michelem Konem, przeciągnęły się do połowy 1892 r. Dopiero 18 maja 1892 r. konsystorz duchowny diecezji wileńskiej wydał zgodę na zwarcie aktu notarialnego. Obie strony: ks. Wilhelm Szwarc i Michel Kon, spisały go w kancelarii notariusza Piotra Kłobukowa. Od tego momentu Kon stał się wyłącznym właścicielem zarówno działki, jak i stojącego na nim domu. Warto dodać, że w latach 90. XIX w. podobnie postąpili inni sąsiedni posesjonaci, którzy po 1803 r. dzierżawili od parafii działki przy ul. Warszawskiej.