Niepewna przyszłość trzody chlewnej - program bioasekuracji

• Szepietowo: Tadeusz Kruszewski, główny specjalista ds. technologii hodowli i chowu trzody chlewnej w PODR w Szepietowie

Jakie są założenia programu bioasekuracji?
Wprowadzenie programu bioasekuracji ma na celu zapobieganie szerzeniu się afrykańskiego pomoru świń w gospodarstwach utrzymujących trzodę. Program obowiązuje na obszarze:
- gmina Giby i Sejny (powiat sejneński),
- gmina Lipsk i Płaska (powiat augustowski),
- gmina Czarna Białostocka, Gródek, Supraśl, Wasilków i Michałowo (powiat białostocki)
- gmina Dąbrowa Białostocka, Janów, Krynki, Kuźnica, Nowy Dwór, Sidra, Sokółka i Szudziałowo (powiat sokólski).
Posiadacze świń z tych terenów zobowiązani zostali do dostosowania gospodarstw do wymagań bioasekuracji. Do 29 maja 2015 roku rolnicy muszą podjąć decyzję o przystosowaniu gospodarstwa do założeń programu bądź złożyć oświadczenie o rezygnacji z hodowli świń.

Czy podlascy rolnicy są w stanie spełnić wymogi bioasekuracji?
Według producentów trzody chlewnej wymogi bioasekuracji są do spełnia. Program dopuszcza utrzymywanie świń w zamkniętych pomieszczeniach, a także chów w systemie otwartym (wybiegi). Najtrudniejszym do spełnienia wymogiem, w przypadku utrzymania świń w tym systemie, jest ogrodzenie gospodarstwa podwójnym płotem o wysokości co najmniej 1,5 m, na podmurówce lub z wkopanym krawężnikiem. Jednak gospodarstw prowadzących chów trzody chlewnej w systemie otwartym w województwie podlaskim jest niewiele. Pozostałe wymogi takie, jak: wprowadzenie monitoringu i zwalczania gryzoni, przeprowadzanie okresowych zabiegów dezynsekcji, rejestr środków transportu wjeżdżających do gospodarstwa oraz wejść osób do pomieszczeń, w których utrzymywane są świnie, zabezpieczenie chlewni przed dostępem zwierząt domowych, zapewnienie pracownikom obsługującym świnie odzieży i obuwia ochronnego, nie stanowią problemu. Oczywistym wymogiem jest to, że do chlewni nie mogą wchodzić osoby postronne.
Jednak powyższe założenia nie rozwiązują najważniejszych problemów, z jakimi muszą sobie radzić rolnicy, a mianowicie: brak odbiorców i niskie ceny podlaskiego żywca. Dodatkowo przestrzeganie bioasekuracji w gospodarstwach nie eliminuje zagrożenia szerzenia się ASF u dzików na kolejne obszary, co wywołuje największą niepewność w prowadzeniu hodowli.

Czy bioasekuracja jest konieczna?
Założenia programu są zasadne w celu niedopuszczenia powstania nowych ognisk ASF w gospodarstwach. Jest to istotne zwłaszcza w odniesieniu do gospodarstwa o małej skali produkcji. Z trzech przypadków ognisk ASF u trzody chlewnej wszystkie wystąpiły w gospodarstwach utrzymujących nie więcej niż 10 sztuk. Z tego wynika, że właściciele małych gospodarstwa nie dokładają starań, aby zapobiec przenoszeniu się choroby z dzików na świnie. Jest to niebezpieczne, szczególnie dla gospodarstw towarowych, gdyż istnieje ryzyko przeniesienia ASF do ich stad, gdzie straty będą liczone w milionach złotych.

Co będzie w przypadku gospodarstw, które nie spełniają wymogów?
Rolnicy, którzy nie będą w stanie dostosować gospodarstw do określonych warunków, mogą do 29 maja 2015 roku złożyć oświadczenie do powiatowego lekarza weterynarii o niespełnianiu wymagań. Takiemu posiadaczowi będzie przysługiwać odszkodowanie za zabite lub poddane ubojowi zwierzęta i rekompensata wypłacana corocznie do 31 grudnia 2018 r. Dodatkowo w tym okresie rolnik nie będzie mógł utrzymywać świń w gospodarstwie.
Posiadacze zwierząt, którzy do 29 maja 2015 r. nie złożą oświadczenia, a podczas kontroli inspekcji weterynaryjnej okaże się, że gospodarstwo nie jest dostosowane do wymogów, otrzymają decyzję nakazującą zabicie świń i zakaz utrzymywania ich do 31 grudnia 2018 r. Gospodarstwom takim przysługiwać będą odszkodowania za ubite zwierzęta, ale nie otrzymają dopłaty z tytułu rekompensat.

Na jakich zasadach będą udzielane rekompensaty?
Rekompensaty będą przysługiwały tylko tym rolnikom, którzy do 29 maja 2015 r. zadeklarują niedostosowanie gospodarstwa do wymogów. Wysokość rekompensaty zostanie ustalona w drodze rozporządzenia. Wstępnie przewidziano rekompensatę na poziomie 100 zł za sztukę średnioroczną. Wniosek o przyznanie rekompensaty wraz z kopią decyzji wydanej przez powiatowego lekarza należy złożyć do 29 lipca 2015 r. do kierownika biura powiatowego ARiMR.

• Horodnianka: Piotr Maksimowicz - rolnik

Czy Pana gospodarstwo spełnia wymogi bioasekuracji?
W gospodarstwie utrzymuję ok. 50 sztuk trzody chlewnej, czyli zaliczam się do grona gospodarstw o małej skali produkcji. Pomimo to na dzień dzisiejszy moje gospodarstwo spełnia wymogi zapisane w programie bioasekuracji. Ze względu na niską produkcję, największą uciążliwością są stosunkowo wysokie koszty związane z zakupem mat i środków dezynfekujących oraz innych środków do zwalczania gryzoni i insektów w porównaniu do dochodów z gospodarstwa. Podobnie jest w innych małych gospodarstwach, a na ten cel w programie nie zarezerwowano środków finansowych.

Co sądzi Pan o zasadach wypłaty rekompensaty za zaprzestanie produkcji oraz wysokości proponowanych stawek?
Na dzień dzisiejszy stawki nie są jednoznacznie określone, co utrudnia podjęcie życiowej decyzji. Szereg obaw wzbudza realne zagrożenie rozszerzenia się ASF na kolejne obszary, co podważa sens prowadzenia dalszej hodowli. W rozporządzeniu nie przewidziano możliwości otrzymania rekompensat przez gospodarstwa spełniające wymogi, w sytuacji wystąpienia ognisko ASF w tym stadzie lub najbliższej okolicy. Taka rekompensata motywowałaby rolników do utrzymania produkcji i stanowiłaby pewne zabezpieczenie finansowe.