Niemcy po 1 maja. Jak założyć własną firmę.

Zacznijmy od wyboru firmy prawnej. Najczęściej inwestorzy decydują się na: przedstawicielstwo, samodzielny oddział, działalność na własny rachunek, spółkę osobową i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością.

Biuro przedstawicielskie (Reprasentanz)

w Niemczech można otworzyć tylko wtedy, kiedy firma macierzysta jest zarejestrowana w Polsce.

Najczęściej zakłada się je w celu badania rynku i wspierania sprzedaży w innym kraju. Przedstawicielstwo nie wymaga rejestracji w rejestrze handlowym. Obowiązkowo trzeba je natomiast zgłosić w urzędzie ds. gospodarki (Gewerbeamt) lub w urzędzie porządkowym (Ordnungsamt) miasta lub gminy, w której będzie prowadzona działalność.

Biuro musi być zarejestrowane pod konkretnym adresem, który jest niezbędny do otwarcia konta bankowego lub zgłoszenia działalności w urzędzie. To dotyczy każdej formy działalności w Niemczech. Osoba, która zdecyduje się na przedstawicielstwo lub na inny sposób rejestracji firmy, podlega także obowiązkowi meldunkowemu w urzędzie ds. obywatelskich (Burgeramt).

Samodzielny oddział

Większą swobodę poruszania się na niemieckim rynku niż przedstawicielstwo, daje samodzielny oddział (eintragene Zweigniederlassung).

Jest to po prostu filia firmy zagranicznej podlegająca własnej organizacji. Niezależność oddziału oznacza, że posiada on własne kierownictwo i lokal, ale także prowadzi swoją księgowość i dysponuje odrębnym majątkiem. Oddział ma też prawo zawierać własne umowy, ale to firma macierzysta odpowiada za zobowiązania. Samodzielny oddział, oprócz zgłoszenia w urzędzie ds. gospodarki, wymaga też wpisu do rejestru handlowego.

Działalność na własny rachunek

Z tej formy działalności (Einzelunternehmer) może skorzystać każda osoba, która chce prowadzić firmę pod własnym imieniem i nazwiskiem. Wystarczy jedynie zgłoszenie w odpowiednim urzędzie ds. gospodarki. Żeby uwiarygodnić swój biznes w oczach partnerów gospodarczych doradza się dokonanie wpisu do rejestru handlowego pod pojęciem ,,zarejestrowanego kupca" (eingetragener Kaufmann). Minusem tej formy działalności jest obarczenie właściciela całym ryzykiem finansowym przedsięwzięcia. Osobiście odpowiada on za długi firmy.

Spółki osobowe

Jeśli firmę zamierza prowadzić kilka osób, można wybrać formę spółki cywilnej (Gesellschaft burgerlichen Rechts, skrót GbR).

W tym przypadku zaleca się sporządzenie umowy pisemnej, regulującej stosunki i zależności pomiędzy wspólnikami. Przydają się one szczególnie przy rozwiązywaniu działalności. W przypadku, kiedy jeden ze wspólników zamierza prowadzić działalność gospodarczą wybiegającą poza określone ramy, warto założyć spółkę jawną (offene Handelsgesellschaft, skrót OHG).

Przedsiębiorstwo trzeba zgłosić do rejestru handlowego. Nie ma określonego kapitału minimalnego, ale za zobowiązania odpowiadają wszyscy wspólnicy. Inaczej jest w przypadku spółki komandytowej (Kommanditgersellschaft). Musi ona składać się z przynajmniej dwóch wspólników, z których tylko jeden odpowiada swoim majątkiem. Drugi ryzykuje finansowo tylko do wysokości wkładu.

Spółki kapitałowe

Najczęściej wybieraną formą prawną przedsiębiorstwa w Niemczech jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (Gesellschaft mit beschranker Haftung, skrót GmbH). Decydują się na nią nie tylko duże firmy, ale też pojedyncze osoby. Do jej założenia wystarczą nieskomplikowane formalności i niski kapitał zakładowy w wysokości 25 tys. euro. Największą zaletą spółki GmbH jest ograniczenie ryzyka finansowego do wysokości jej majątku. Osobistym majątkiem odpowiada się tylko w wyjątkowych przypadkach.

Niemiecką spółkę z o.o. ma prawo założyć zarówno jedna, jak i kilka osób. Wszyscy wspólnicy mogą być też cudzoziemcami, mieszkającymi za granicą. Najważniejszym warunkiem utworzenia GmbH jest pisemna umowa spółki poświadczona przez notariusza.

W treści umowy muszą pojawić się następujące kwestie: siedziba i nazwa spółki, określenie działalności, wysokość kapitału i udziałów wspólników oraz skład zarządu. Jeśli chodzi o nazwę spółki, warto ją skonsultować z izbą przemysłowo-handlową. To ona wydaje opinię o dopuszczalności firmy oraz orzeka, czy przyjęta przez nią nazwa nie wprowadza w błąd. Musi ona posiadać tzw. cechę odróżniającą ją od innych przedsiębiorstw.

W przypadku działalności rzemieślniczej trzeba złożyć wniosek o wpis do rejestru rzemieślniczego (Handwerksrolle) lub na listę przedsiębiorstw w odpowiedniej izbie rzemieślniczej. Spółka z o.o. uzyska wpis do rejestru rzemieślniczego jeśli na stanowisku kierownika technicznego zatrudniona będzie w niej osoba, która zdała zgodnie z niemieckimi przepisami egzamin mistrzowski lub posiada np. dyplom szkoły wyższej. Polacy, którzy przedłożą dokument wydany przez Ministerstwo Gospodarki potwierdzający, że w kraju prowadziły działalność rzemieślniczą mogą również starać się o taki wpis. Kierowanie spółką GmbH należy do zarządu i zgromadzenia wspólników. Bez przynależności do zarządu wspólnicy nie mogą w imieniu spółki zwierać żadnych umów.

Opinia
Józef Jacek Hordejuk,
dyrektor Izby Rzemieślniczej i Przedsiębiorczości w Białymstoku Problemy proceduralne wynikają stąd, że nie mamy umowy międzypaństwowej o wzajemnej uznawalności dyplomów. Izb rzemieślniczych w Niemczech jest blisko 60 i w różnych landach są różne rozwiązania. Generalnie wygląda to tak, że nasz dyplom rzemieślniczy trzeba zalegalizować w Związku Rzemiosła Polskiego i Ministarstwie Spraw Zagranicznych, żeby uzyskać tzw. klauzulę apostille, czyli nostryfikacje wynikajacą z Konwencji haskiej.  Czasem jeszcze niemieckie izby domagają się potwierdzenia stażu pracy w zawodzie. I dopiero wtedy można się zgłosić do zapisu w niemieckiej izbie rzemieślniczej.
Procedura jest jaka jest, nie to co u nas, gdzie obowiązuje ustawa o swobodzie gospodarczej i fryzjer zostaje mechnikiem samochodowym czy odwrotnie.
Nasza rola, jako izby regionalnej, polega na pomocy osobom, które chcą mieć  twardy tytuł. Możemy je przeegzaminować na poziomie czeladniczym lub mistrzowskim w 34 zawodach, bo tyle mamy komisji. Potem ZRP potwierdza autentyczność tego dokumentu, a potem kolejną pieczątke stawia minister. 
Na razie zainteresowanie takimi dokumentami jest u nas śladowe. Duży ruch był przed kilku laty - dotyczył wyjeżdżających do pracy w Belgii. Sądze, że w przypadku Niemiec zainteresowanie potwierdzaniem kwalifikacji dopiero zacznie, gdy ludzie przekonaja się, że wyjazd na wariata się nie sprawdza. gdy człowiek popracuje kilka miesięcy i zobaczy, że ma najniższe stawki, nie podpada pod układ zbiorowy, bo nie ma potwierdzonych kwalifikacji, to wróci po dyplom, żeby móc wskoczyć po stawkę dla fachowca.

Podatki

Wszyscy, którzy prowadzą działalność gospodarczą muszą odprowadzać podatki od zysków. Osoby pracujące na „własny rachunek” i spółki osobowe płacą podatek dochodowy od osób fizycznych (Einkomensteuer). Kwota zwolniona od podatku to 8 tys. euro. Oblicza się go na podstawie przychodów z działalności gospodarczej, samodzielnej pracy w ramach wolnych zawodów, wynajmu, dzierżawy, działalności rolnej, inwestycji kapitału itp. Można natomiast odliczyć składki na ubezpieczenie emerytalne, zdrowotne i wypadkowe.

Podatek dochodowy opłaca się „z góry”, bo wcześniej urząd skarbowy dokonuje prognozy zysków i ustala kwotę zryczałtowaną, którą raz na kwartał trzeba wpłacać na poczet tego podatku. Jeśli zarobki przekroczą przewidywania urzędu, to zapłaci się więcej w przyszłym roku. Wysokość podatku wynosi od 14% do nawet 45% i zależy od wielkości dochodów. Poza tym płaci się też tzw. dodatek solidarnościowy (Solidaritatszuschlag) w wysokości 5,5% i jeśli należy się do jakiegoś kościoła, podatek kościelny (Kirchensteuer).

W przypadku spółek osobowych trzeba odprowadzać podatek dochodowy od spółek (Koperschaftsteuer). Wszystkie podatki oblicza się w oparciu o książkę przychodów i rozchodów, którą musi posiadać każda firma wpisana do rejestru handlowego. Zarejestrowani kupcy, których roczny zysk nie przekracza 50 tys. są z tego obowiązku zwolnieni.

Spółki kapitałowe objęte są podatkiem od osób prawnych (Korperschaftsteuer), który ustala się na podstawie zysków spółki. Wysokość tego podatku wynosi 15% i płaci się go, co kwartał, do urzędu skarbowego.

Przedsiębiorców obowiązuje też podatek od prowadzenia działalności gospodarczej (Gewerbebetriebe). Do tej grupy nie zalicza się w Niemczech osób wykonujących wolne zawody. Podstawą do obliczenia tego podatku jest zysk przedsiębiorstwa. Kwota wolna od podatku dla osób fizycznych i spółek wynosi 24, 5 tys. euro w ciągu roku.

Prowadzący działalność gospodarczą za Odrą na pewno będą mieli do czynienia z podatkiem obrotowym (Umsatzsteuer, potocznie zwany Mehrwersteuer, w skrócie MWSt). Nalicza się go praktycznie do wszystkich sprzedawanych towarów oraz usług. Tylko nieliczne grupy zawodowe m.in. lekarze, fizjoterapeuci i maklerzy ubezpieczeniowi, nie muszą płacić tego podatku. Jego stawka wynosi 9%. Dla obrotu pewnymi towarami, jak np. książki i gazety, wiele produktów spożywczych, usługi transportowe, obowiązuje 7%.

Przy prowadzeniu księgowości warto skorzystać z pomocy doradcy podatkowego. Trzeba też pamiętać o obowiązkowym ubezpieczeniu zdrowotnym. Każdy przedsiębiorca musi zostać członkiem izby przemysłowo-handlowej (Industrie und Handelskammer, skrót IHK) lub izby rzemieślniczej (Handwerkskammer). Za przynależność do tych instytucji trzeba płacić składki, ale zwalnia się z nich początkujących przedsiębiorców.

Źródło m.in.: poradnik: Marek Kłodnicki, Krzysztof Wojciechowski, Szansa w Niemczech? oraz 8 kroków do własnej firmy w Niemczech , wyd. Ambasada RP w Berlinie

Na zarejestrowanie firmy czeka się trzy dni

Gdy Kowalski znajdzie już lokum na biuro swojej firmy i zamelduje się w Niemczech kolejnym krokiem jest wizyta w urzędzie ds. działalności gospodarczej (Gewerbeamt). Takie urzędy są w każdej miejscowości. Zarejestrowanie firmy kosztuje 20 euro. Na decyzję czeka się do trzech dni, ale można to też, przy odrobinie szczęścia, załatwić od ręki.

Inaczej rzecz ma się z rzemieślnikami. Jeśli polski malarz, hydraulik czy stolarz będzie chciał założyć swoją firmę u naszych sąsiadów, musi najpierw zarejestrować się w niemieckiej izbie rzemieślniczej.

- Przynależność do Izby Rzemieślniczej po stronie niemieckiej jest obowiązkowa - podkreśla Aleksandra Ziomko z Izby Rzemieślniczej (Handwerkskammer) z Frankfurtu nad Odrą. I dodaje, że jeśli ktoś jest na przykład malarzem, do wykonywania tej działalności na terenie Niemiec, musi mieć tytuł mistrza. Bez tego nie zarejestruje własnej firmy.

Jak można wstąpić do niemieckiej Izby Rzemieślniczej?- dopytujemy.

- To bardzo łatwe. Mamy u siebie we Frankfurcie dwóch pracowników, którzy mówią w języku polskim i chętnie służą pomocą tym, którzy nie posługują się biegle niemieckim. Osoby zainteresowane muszą tylko przedstawić papiery, które udowadniają kwalifikacje zawodowe i na tej podstawie zostaną wpisane do rejestru rzemieślniczego. Wpis kosztuje 50 euro, a roczna składka ok. 150 euro. Potem wystarczy już tylko udać się do urzędu ds. gospodarki, zapłacić 26 euro i zarejestrować firmę. Wszystkie formalności można załatwić w ciągu jednego dnia - tłumaczy.

Minimum 80 euro (w zależności od ilości grup towarowych, które będą w ewidencji) zapłaci Polak, który chciałby zająć się w Niemczech handlem obwoźnym.

Żeby dostać zgodę trzeba mieć m.in. zaświadczenie o nie zaleganiu z podatkami, o tym, że nie było się karanym i wpis do rejestru gospodarczego w Polsce.

Karty o handel obwoźny wydawane są w każdym mieście i obowiązują na terenie całych Niemiec. Żeby handlować w ten sposób nie trzeba mieć meldunku po niemieckiej stronie.

TU SZUKAJ INFORMACJI POTRZEBNYCH DO ROZPOCZĘCIA DZIAŁALNOŚCI W NIEMCZECH

* Towarzystwo na rzecz obcokrajowców - Berlin-Brandenburgische Auslansgesellschaft, 14 482 Potsdam, tel. 0049 331 270 02 40, strona internetowa: www.bbag-ev.de

* Polsko-niemieckie doradztwo Przedsiębiorstw Bollmann&Partner, tel. 0049 335 3871 243, www.bollmannundpartner.de

* Urząd ds. działalności gospodarczej - Gewerbeamt, Goepelstrasse 38, Frankfurt, tel. 0049 335 552 32 00, Guben: Stadtverwaltung, Uferstrasse 22-26, tel. 0049 356 168 710

* Urząd finansowy - Finanzamt, Muellroser Chaussee 53, Frankfurt, tel. 0049 335 560 13 99

* Izba Rzemieślnicza - Handwerkskammer Frankfurt, Bahnhofstrasse 12, tel. 0049 335 56 19 131, www.hwk-ff.de

* Wynajem biur: Wohnungs Wirtschaft Frankfurt, Heinrich-Hildebrand Strasse 20b, tel. 0049 335 55 81 541, www.wowi-ffo.de lub firma Wohnungsbaugenossenschaft Frankfurt (Oder), Sophienstraße 40, tel. 0049 33568 30 599, www.wohnbau-frankfurt.de. W Berlinie m.in. agencja nieruchomości GEWOBE, Potsdamer Strasse 60, Berlin, tel. 0049 30 26 485 830

* sprawy zdrowotne - AOK Berlin-Brandenburg Die Gesundheitskasse (Kasa Chorych), Karl-Marx-Allee 3, Berlin. Zapytania w języku polskim - Alicja Masełko, tel. 0049 331 277 228 153, mail: [email protected]

* sprawy prawne - Kancelaria Derra,Meyer&Partner (m. in. w Berlinie i w Warszawie). Kontakt w języku polskim adwokat niemiecki Oskar Daniel Gostowski, Schumannstrasse 2, Berlin, tel. 0049 30 308 78 40, mail: [email protected]

*sprawy emerytalne - pytania można wysyłać na adres: [email protected]

* sieć europejskich ofert pracy - www.eures.praca.gov.pl

Region Brandenburgia-Lubuskie obsługuje doradca EURES Regina Gebhardt-Hille, Heilbronner Strasse 24 we Frankfurcie nad Odrą, tel. 0049 335 570 4733 lub w Eberswalde, Bergerstrasse 30, tel. 0049 3334 374615, mail: [email protected]

Czytaj też www.gazetalubuska.pl