Nie tylko grill

Dariusz Stobierski, firma Atlas

Mechanizm pieczenia jest bardzo prosty. Kiedy rozpalamy ogień, cegły szamotowe wchłaniają ciepło tak długo, aż wchłoną maksymalną ilość. Od tego momentu zaczynają je oddawać i to ciepło wykorzystujemy. Z rozgrzanego pieca wygarniamy popiół i do czystej komory wkładamy przyrządzane potrawy. Zamykamy drzwiczki i czekamy. Nieco odmienną technikę stosuje się przy szybkim pieczeniu pizzy. Wówczas żar odgarniamy do tyłu bądź na jedną stronę paleniska i w oczyszczonych miejscach kładziemy potrawy. Pieczeniu sprzyja także kształt pieca. Kumulująca ciepło kopuła ześrodkowuje promienie na powierzchni podłogi pieca i zapewnia równomierne wypiekanie. Istotny jest dobór drewna lub węgla drzewnego, nie tylko ze względu na efektywność spalania, ale i na aromat, który nadaje wypiekom.

Na miejsce, w którym stanie nasz piec, najlepiej wybrać zaciszną część ogrodu, tak aby był on osłonięty od wiatru. Na pewno powinien stać z dala od przedmiotów łatwopalnych. Podłoże, na którym będziemy go budować, powinno być utwardzone. Dlatego należy zdjąć, na głębokość ok. 20 cm, warstwę gleby i wylać na niej 15 cm warstwę betonu.

Najtaniej będzie, gdy beton przygotujemy samodzielnie. Problem w tym, że niełatwo jest uzyskać mieszankę o optymalnych właściwościach. Dlatego warto uzupełnić mieszankę o któryś z dostępnych na rynku plastyfikatorów. Polepszy on właściwości robocze i wytrzymałościowe betonu. Zamiast betonu, można zresztą użyć gotowej mieszanki. To rozwiązanie jest o wiele wygodniejsze i zdecydowanie skraca czas pracy.

Solidna podstawa

Materiał na piec musi być mrozoodporny. Nadają się do tego celu bloczki betonowe i silikatowe, cegły klinkierowe oraz kamienie naturalne. Natomiast na komorę pieczenia, miejsce bezpośrednio narażone na działanie ognia, trzeba użyć cegły szamotowej. Jest ona bowiem odporna na wysoką temperaturę.

Podstawę wznosimy z bloczków betonowych lub kamienia na planie czworokąta, na wysokość ok. 60 cm. Wnętrze powstałego czworokąta wypełniamy kamieniami i piaskiem. Wierzchnią warstwę wylewamy ze zbrojonego betonu wzbogaconego perlitem (szkliwo wulkaniczne), który da efekt uszczelniający.
Następnie, na gotowej podstawie, układamy warstwę cegieł, która będzie podłożem pod komorę pieczenia. Podstawa musi być na tyle mocna, aby mogła udźwignąć sklepienie pieca oraz komin.

Komora pieczenia

Serce pieca budujemy z cegły szamotowej na wcześniej wzniesionej podstawie. Im grubsza cegła, tym lepiej, bo skumuluje więcej ciepła. Komora powinna być na tyle duża, aby człowiek mógł się tam dostać (oczywiście w pozycji leżącej, jeżeli zajdzie konieczność naprawy). Do murowania używamy specjalnej zaprawy szamotowej. Komora najczęściej ma kształt kopuły. Wtedy wznosimy ją na planie koła. W tym przypadku bardzo istotne jest dokładne ułożenie pierwszego rzędu cegieł, gdyż nada on kształt kopule.

Przy wznoszeniu kolejnych rzędów komory pieczenia, cegły będą zbiegały się ku środkowi kopuły. Przydadzą nam się wtedy pręty, o długości odpowiadającej promieniowi kopuły. Z jednej strony oparte o podłoże, a z drugiej o wmurowywane cegły, przytrzymają je we właściwej pozycji do czasu związania zaprawy. Tam gdzie to możliwe, układamy cegły na mijankę.

Kiedy wzniesiemy kopułę do miejsca, gdzie grawitacja będzie ciągnąć cegły w dół, należy wesprzeć powstające sklepienie od wewnątrz. Pozwoli to swobodnie je wykończyć. Podporę usuwamy dopiero po wyschnięciu zaprawy.

Niezbędna izolacja

Wydajność zapewni piecu izolacja komory pieczenia - powstrzyma ucieczkę ciepła na zewnątrz. Ponadto, piec będzie się szybciej nagrzewał i dłużej pozostanie gorący. Najlepszy rezultat pieczenia osiągamy wtedy, gdy przykładając rękę do obudowy rozpalonego pieca nie czujemy gorąca. Oznacza to, że całe ciepło pozostaje w komorze.

Komorę pieczenia należy zaizolować od zewnątrz przy pomocy ok. 20 cm warstwy perlitu lub 15 cm warstwy wełny mineralnej. Kolejny krok to obudowa komory pieca ścianami osłonowymi np. z kamienia lub cegły klinkierowej. Nie musimy zachowywać kształtu kopuły. A kiedy roboty murarskie dobiegną końca, musimy uzbroić się jeszcze w cierpliwość i odczekać przynajmniej tydzień, aż zaprawa wyschnie.

Komin i drzwiczki

Ważnym elementem pieca jest także komin. Jednak w przypadku najprostszych pieców wolnostojących na otwartej przestrzeni nie jest konieczny. W każdym razie to przez niego będą uchodziły gorące gazy z komory pieczenia.

Musimy zatem zdecydować, czy zbudujemy komin już na etapie projektu, i czy będzie on z cegły, czy zamontujemy gotowy stalowy. Ważne jest, aby przewód kominowy był prosty, a komin szczelnie przylegał do kopuły pieca.Wtedy ciąg będzie dobry i wszystkie zbędne gazy z komory pieczenia wydostaną się na zewnątrz.
Pieczenie wspomogą także drzwi do komory pieczenia. Powstrzymają one przepływ powietrza przez komorę pieca. Najlepiej zdecydować się na kupno trwałych stalowych. Koniecznie powinny być szczelne, aby nie uciekało przez nie ciepło.