Nauczyciele potrzebują jakościowych szkoleń. Co wiedzą o neuroratypowości? Rozmowa ze współzałożycielką Stowarzyszenia „Bliżej ADHD”

Dziewczynki w szkołach często pomijane są, jeśli chodzi o diagnozę spektrum autyzmu czy ADHD. Zwykle mija bardzo dużo czasu, zanim w ogóle zaczynają być diagnozowane. Mamy szansę to zmienić, czy jesteśmy skazane na porażkę?

Musimy to zmienić, żeby nam było lepiej. Widzę, że to powoli się dzieje. Trzeba zacząć od tego, jak wychowujemy dziewczynki i jakie mamy wobec nich oczekiwania społeczne. Wciąż oczekuje się od dziewczyn, że będą spokojne i wyważone, że nie będą skakały po klasie. Kiedy chłopak skacze po klasie, to jest to najczęściej akceptowane, bo jest chłopakiem. Powoli wychodzimy z tego, więc mam nadzieję, że to pomoże, bo dziewczyny bardziej się maskują. Nawet niektóre diagnostyczne scenariusze i standaryzowane metody są przygotowane z myślą o chłopcach i ich zachowaniach. Przez to trudniej zauważyć u dziewcząt cechy wskazujące na neuroatypowość. Statystyki pokazują, że więcej mężczyzn niż kobiet otrzymuje diagnozy, ale nie ma badań potwierdzających, że genetycznie lub biologicznie chłopcy są bardziej podatni na neuroatypowość niż dziewczynki.

Jest Pani bardzo aktywna w temacie ADHD. W jakie działania się Pani angażuje?
Jestem członkinią zarządu Stowarzyszenia „Bliżej ADHD”. Próbujemy normalizować temat neuroróżnorodności i neuroatypowości, zaczynając od języka, którego używamy. Neuroróżnorodność dotyczy każdego, niezależnie od tego, jak funkcjonuje jego mózg. Zajmujemy się również tematami takimi jak dostęp do diagnostyki oraz zrozumienie, że ADHD, autyzm i inne zaburzenia występują w całym społeczeństwie, nie tylko u chłopców. Staramy się stymulować zmiany legislacyjne, aby zapewnić wsparcie dla dzieci na różnych etapach edukacji, które dzisiaj praktycznie nie istnieją dla osób z ADHD. Mówimy także o tym, że dorośli również żyją z ADHD. Diagnozę otrzymałam dużo później niż w wieku 18 lat, ale ADHD nadal istnieje w dorosłym życiu, choć przybiera inne formy. Uświadamianie społeczeństwa to duży obszar naszej działalności.

Kolejnym ważnym elementem jest edukacja lekarzy psychiatrów. W programie specjalizacji psychiatrii dorosłej, według mojej wiedzy, nie ma nic o ADHD u dorosłych. Zdarza się, że lekarze mówią dorosłym szukającym pomocy, że „to nie występuje u osób dorosłych”. To ogromna przepaść, którą trzeba zasypać.

Ostatnio stworzyliśmy spot edukacyjny o dzieciach, który chcemy pokazać we wszystkich szkołach w Polsce. Dzieci opowiadają w nim o swoich trudnościach, które mogą wydawać się trywialne, ale dla osób żyjących z ADHD maskowanie ich, aby dostosować się do otoczenia, jest wyczerpujące i prowadzi do różnych komplikacji, również w kontekście zdrowia psychicznego. Wiele osób z nierozpoznanym ADHD wpada w depresję. Nieleczenie objawów ADHD prowadzi do różnych niebezpiecznych sytuacji. Statystyki pokazują, że osoby z niezaopiekowanym ADHD żyją średnio o 13 lat krócej niż reszta społeczeństwa. To ponad dekada życia. Dużo, prawda?

Bardzo dużo! Tak się zastanawiam nad naszymi szkołami i nad tym, jak dużo czasu jeszcze musi upłynąć, żeby wszyscy nauczyciele zrozumieli i zaakceptowali, że to nie jest tak, że jestem niegrzeczny, tylko jestem inny i potrzebuję wsparcia w tym zakresie?
Moje doświadczenie pokazuje, że większość nauczycieli, z którymi miałam okazję się spotkać, chce się edukować i ma otwarte umysły. Często mówią, że szkolenia bywają niekoniecznie dobrej jakości. Zdarza się, że są tylko formalnością, „odhaczeniem” w formularzu. To nad czym najczęściej ubolewają nauczyciele, to brak jakościowej wiedzy. Wydaje mi się, że to już jest krok naprzód.

Rozmawialiśmy o tym podczas konferencji, którą zorganizowaliśmy w Sejmie wraz ze Stowarzyszeniem i Biurem Posłanki Doroty Łobody. Ministra Ziętek opowiadała o różnych programach związanych z edukacją nauczycieli, w tym cyklach szkoleń dla kadry nauczycielskiej, aby nauczyli się pracować z osobami z neuroatypowością. Przypominając sobie daty, o których wtedy wspominała, nie widzimy dziś jednak ich terminowej realizacji, życzę nam wszystkim, aby ten obszar uległ poprawie i żeby osoby uczniowskie żyjące z ADHD otrzymały jak najszybciej porównywalnie dobre wsparcie do innych potrzebujących grup.

Oby okazały się dobrej jakości i faktycznie przyniosły nauczycielom korzyści.

Ela Bonda – ma ponad 20-letnie doświadczenie w globalnych organizacjach, obecnie pracuje jako dyrektorka ds. różnorodności i włączania w NatWest Polska. Prywatnie mama, siostra, mentorka w wielu programach rozwojowych dla kobiet i przyszłych liderów, aktywistka. W ostatnich latach działa z misja normalizacji spraw zdrowia psychicznego. Współautorka podcastu „Przyjaciółka Depresja”. Mówi z dumą o swojej neuroatypowości. Absolwentka studiów Diversity & Inclusion Management na Uniwersytecie Cornell oraz programu Leading Sustainable Corporations na Oxford University. Laureatka nagród Forum Odpowiedzialnego Rozwoju „Ludzie, którzy zmieniają biznes’ w roku 2021, w kategoriach „Biznes” oraz „Zarządzanie Różnorodnością”. Członkini-współzałożycielka Stowarzyszenia „Bliżej ADHD” działającego z misją edukacji o neuroinkluzywności.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź Strefę Edukacji codziennie. Obserwuj StrefaEdukacji.pl!