Zobacz jak wygląda najstarszy budynek Białegostoku. Ma prawie 400 lat! Podziemna krypta i barokowe wnętrze Starego Kościoła Farnego

W 1617 r. Wiesiołowscy rozpoczęli budowę kościoła murowanego pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP, prace zakończono w roku 1626. Kościół ten, z pewnymi przeróbkami, przetrwał do dziś.

Zobacz jak prezentuje się najstarszy budynek miasta:

Na jednej z tablic wewnątrz świątyni widnieje napis po łacinie:

Na cześć Boga Najwyższego Trójcy Świętej, Najświętszej Marii Panny i Wszystkich świętych, świątynię od fundamentów wzniósł Piotr Wiesiołowski marszałek Wielkiego Księstwa Litewskiego, starosta kowieński, tykociński

Zobacz również: Białystok. Michał Bałasz - najstarszy czynny architekt w Europie - skończył 100 lat! Zobacz jego realizacje

Pod koniec XVII w. Białystok zyskał nowych opiekunów - Branickich, którzy mieli ogromny wpływ na dalsze losy grodu nad Białą. Zwłaszcza Jan Klemens Branicki lubował się w budowach, zmianach i przepychu. Za jego czasów tkanka urbanistyczna i architektoniczna Białegostoku uległa dużym zmianom, co widać doskonale za naszych czasów.

Również stara świątynia nie ustrzegła się pewnych zmian i przeróbek, które miały uwspółcześnić budowlę i przebudować ją ze stylu renesansowego na barokowy. Najwięcej zmian przyniosły lata w połowie XVIII w.

• 1751 rok - ściany świątyni zostały pokryte polichromią (autorstwa Antoniego Herliczki)
• 1751 rok - we wnętrzu swoje miejsce znalazły rzeźby świętych Piotra i Pawła (wykonane przez Jakuba Fontanę lub Jana Jakuba Plerscha)
• 1752 rok - przebudowa kościoła, który zyskał wówczas również nowe elementy wystroju
• 1753 rok - Branicki ufundował nowe organy zbudowane przez Antoniego Wierzbowskiego z Warszawy

Stary Kościół Farny stanowił mauzoleum rodzinne rodu Gryfitów – Branickich. Ufundowała je żona Stefana Mikołaja i matka Jana Klemensa – Katarzyna Scholastyka z Sapiehów.

Do dziś świadczą o tym nagrobki i urna. W nagrobku z czarnego marmuru (proj. Kacper Bażanka) pochowane są serca

• Katarzyny Aleksandry z Czarneckich Branickiej (zm. 1698), babki Jana Klemensa
  oraz
• Stefana Mikołaja Branickiego (zm. 1709), ojca Jana Klemensa

Nad sarkofagiem umieszczony jest kartusz z rodowymi herbami:

• Gryfem (Branickich)
• Lisem (Sapiehów)
• Łodzią (Czarneckich)
• oraz koroną

Zobacz również: Białystok. Uroczystości pogrzebowe z honorami w Starym Kościele Farnym. Eugenię Kulę żegnali najbliżsi, żołnierze i ułani. Zobacz zdjęcia

Drugi nagrobek, z różnokolorowego marmuru i złoconego brązu został wykonany we Włoszech na zamówienie Izabelli z Poniatowskich. Pochowane jest w nim serce Jana Klemensa Branickiego (zm. 1771). Urna podtrzymywana jest przez herbowe Gryfy, a całość zamyka piramida, na której widać profil Branickiego

Zobacz jak prezentuje się najstarszy budynek miasta:

W 1980 roku został przeprowadzony kapitalny remont i konserwacja wnętrz kościelnych. Odkryto wówczas krypty grobowe, znajdujące się pod świątynią. W podziemnej krypcie kościoła pochowani są między innymi:

• Izabella z Poniatowskich Branicka (zm.1808, trumna klasycystyczna z drzewa mahoniowego)
• Katarzyna Poniatowska (zm. 1772, trumna rokokowa, bogato złocona)
• abp Edward von Ropp (zm. 1939, przywiezionego do Białegostoku w 1983), biskup diecezji mińsko-mohylewskiej
• abp Edward Kisiel (zm. 1993)

Do dziś nie wiadomo kto jeszcze spoczywa w podziemiach najstarszego białostockiego kościoła.