Najmniejszy cmentarz Białegostoku. Zapomniana nekropolia ewangelicka na skraju miasta. Zobacz zdjęcia tego wyjątkowego miejsca

Pierwszą parafię ewangelicką w Białymstoku założono w 1796 r., a pierwszy kościół zbudowano w 1829 r. przy ul. Warszawskiej. Następny, murowany powstał w miejscu starego w latach 1909-1912 (stoi do dziś jako kościół rzymskokatolicki pw. św. Wojciecha). Wspólnota założyła cmentarz przy ul. Suraskiej. W k. XIX w. cmentarz zamknięto. Nowa nekropolia powstała u zbiegu ulic: Wasilkowskiej i 27 Lipca.

Zobacz jak obecnie wygląda nieczynny cmentarz ewangelicki znajdujący się przy ul. Produkcyjnej w Białymstoku:

Cmentarz przy ulicy Produkcyjnej założony został w połowie XIX wieku przez grupę niemieckich tkaczy sprowadzonych do fabryk włókienniczych. 22 rodziny, najprawdopodobniej z Saksonii, osiedlono wówczas we wsi Bacieczki (dziś osiedle w Białymstoku), a to w związku z rozwojem przemysłu włókienniczego w Choroszczy (fabryka Moesa – obecnie wiele pofabrycznych budynków wchodzi w skład tamtejszego szpitala). Cmentarz założono na niewielkim wzniesieniu i ogrodzono drewnianym płotem. W jego centralnym punkcie znajdował się wysoki drewniany krzyż. Ostatni pochówek na cmentarzu przeprowadzono po II wojnie światowej.

Parafia ewangelicko-augsburska w Białymstoku została powtórnie erygowana w 2002 roku. Białostoccy ewangelicy to głównie luteranie, lecz także wyznawcy Kościoła ewangelicko-reformowanego. Jest to prawdopodobnie najmniejsza parafia ewangelicka w Polsce. Jej siedziba znajduje się przy ulicy Dolistowskiej. Parafia wchodzi w skład Diecezji Mazurskiej.

Jeszcze do niedawna mało kto pamiętał i mało kto wiedział o istnieniu tej niewielkiej nekropolii. Dzięki staraniom białostockiej parafii ewangelickiej w 2009 białostocki urząd miasta uporządkował nekropolię. Wybudowano też wokół niej nowy płot. Na obszrze około pół hektara zachowało się kilkanaście mogił. Najbardziej okazały nagrobek należał do Wilhelma Zammella - dzisiasj to zachowana częściowo figura Chrystusa na cokole. Ostatnią osobą pochowaną na tym cmentarzu była prawdopodobnie kobieta o nazwisku Celcow.

Zobacz również: Wszystkich Świętych 2022. Cmentarz Św. Rocha w Białymstoku nocą. Tak jedna z najstarszych białostockich nekropolii wyglądała po zmroku

W 2010 roku na cmentarz przeniesiono szczątki ekshumowane z najstarszego cmentarza ewangelickiego w Białymstoku przy Rynku Siennym o czym informuje nas pamiątkowa tablica:

Szczątki ludzkie pochodzące z dawnego cmentarza ewangelickiego wydobyte podczas modernizacji ul. Młynowej w 2010 r.

Położenie nekropolii na mapie Białegostoku:

Cmentarz leży na rogatkach miasta, za składowiskiem gruzu, które utrudnia dotarcie na miejsce. Poza tym nekropolia jest zamknięta i otoczona solidnym ogrodzeniem.

Zobacz jak obecnie wygląda nieczynny cmentarz ewangelicki znajdujący się przy ul. Produkcyjnej w Białymstoku:

Na szczęście niektórzy pamiętają jeszcze o małym ewangelickim cmentarzu o czymś świadczą rokrocznie odpalana znicze na grobach na Święto Zmarłych.