Mordechaj Tenenbaum był inicjatorem powstania w białostockim getcie. Jego rodzina jest w Białymstoku

Mordechaj Tenenbaum urodził się w Warszawie w 1916 roku. W 1943 roku został skierowany do getta w Białymstoku, aby przygotować powstanie, w razie próby likwidacji getta. W naszym mieście rozpoczął gromadzenie wszelkiego rodzaju broni, przemycanej od jednostek partyzanckich z okolic Białegostoku oraz skradzionej żołnierzom niemieckim. W nocy z 15 na 16 sierpnia 1943 r., kiedy Niemcy przystąpili do ostatecznej likwidacji getta, kilkuset słabo uzbrojonych młodych ludzi dowodzonych przez Mordechaja Tenenbauma i Daniela Moszkowicza stawiło im opór. Powstanie mimo ciężkich walk i wielu ofiar skończyło się niepowodzeniem.

18 kwietnia 1945 r. Mordechaj Tenenbaum został odznaczony Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy. W 2008 roku miejscy radni uhonorowali Mordechaja Tenenbauma nazywając jego imieniem plac mieszczący się na terenie dawnego getta białostockiego. W czwartek (4 sierpnia) zastępca prezydenta Białegostoku Rafał Rudnicki spotkał się z rodziną Mordechaja. Kilkuosobowa grupa podczas wizyty w Białymstoku odwiedziła również Pomnik Bohaterów Powstania w Getcie.

– Niezmiernie miło jest nam gościć rodzinę Mordechaja Tenenbauma w naszym mieście. To bardzo ważne, żeby pamiętać o dawnych mieszkańcach Białegostoku – powiedział zastępca prezydenta Białegostoku Rafał Rudnicki. – To istotna wizyta, tym bardziej że przypada w 75. rocznicę spalenia Wielkiej Synagogi. Tę rocznicę Białystok uroczyście obchodził 27 czerwca.

Wielka Synagoga, która znajdowała się przy ul. Bożniczej (obecnie Suraskiej), została wzniesiona w latach 1909-1913. W okresie międzywojennym była najokazalszą synagogą białostocką i cieszyła się największym prestiżem wśród wszystkich bożnic Białegostoku. Została wybudowana wedle projektu Samuela J. Rabinowicza. Była świątynią reformowaną, w której kobiety modliły się obok mężczyzn, choć na osobnych galeryjkach. W okresie międzywojennym, podczas świąt i uroczystości państwowych, w synagodze grała orkiestra Gimnazjum Hebrajskiego.

- W tym roku przypadła 75. rocznica spalenia Wielkiej Synagogi - mówi Katarzyna Ramotowska z Biura Komunikacji Społecznej białostockiego magistratu. - 27 czerwca 1941 r. niemiecka grupa operacyjna, którą dowodził kapitan Gothar Bürkner, spaliła dzielnicę żydowską wraz z Wielką Synagogą. Niemcy kazali wszystkim mężczyznom i chłopcom narodowości żydowskiej przyjść do Wielkiej Synagogi. Zamknęli ich wewnątrz i podpalili budynek. Do tych, którzy próbowali oporu, strzelali. Zginęło ok. 2-2,5 tysiąca osób.

W miejscu, w którym stała synagoga, znajduje się obecnie pomnik w kształcie kopuły zniszczonej bożnicy. Autorami monumentu są Michał Flikier, Maria Dżugała-Sobocińska, Dariusz Sobociński i Stanisław Ostaszewski. Odsłonięcie pomnika nastąpiło w 1995 roku.