Mirosław Jacek Błaszczyk: Nieliczni mogą zostać zawodowymi dyrygentami [ROZMOWA, KONKURS]

Pierwszy Ogólnopolski Przegląd Młodych Dyrygentów im. Witolda Lutosławskiego odbył się w 1994 roku w Białymstoku. To Pan, wówczas dyrektor Filharmonii Białostockiej, był jego pomysłodawcą i pierwszym realizatorem. Skąd zrodził się ten pomysł?
Prof. Mirosław Jacek Błaszczyk: Po moich studiach, teoretycznych i dyrygenckich, zostałem bez pracy. Mogłem uczyć dzieci muzyki w szkole, a nie to było moim marzeniem. Obiecałem sobie wówczas, że jeśli kiedykolwiek będę mógł, to pomogę osobom, które kończą studia dyrygenckie z wyróżnieniem. Konkurs może nie jest najlepszym, ale jedynym sposobem wyłonienia talentów dyrygenckich. Z początku profesor Karol Stryja, inicjator Międzynarodowego Konkursu Dyrygenckiego im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach, nie był przychylny temu pomysłowi. Miał wątpliwości czy w Polsce potrzebne są dwa konkursy. Dopiero sukcesy takich laureatów jak Jan Miłosz Zarzycki, który jest dyrektorem naczelnym i artystycznym Filharmonii Kameralnej im. Witolda Lutosławskiego w Łomży, Szymon Bywalec, który dyryguje i jest także profesorem Akademii Muzycznej w Katowicach czy Michał Nesterowicz, który zrobił międzynarodową karierę pokazały, że Przegląd Młodych Dyrygentów w Białymstoku odegrał kluczową rolę w ich karierze.

W jaki sposób konkurs wpływa na jego organizatora - Operę i Filharmonię Podlaską?
Wszystkie edycje konkursu, które odbyły się do tej pory dowiodły, że instytucja znakomicie wywiązuje się z organizacji tego przedsięwzięcia, zarówno pod względem logistyki, jak i przeprowadzenia eliminacji, regulaminowego wyboru najlepszych, zapewnienia bazy hotelowej i atmosfery, która musi być cudowna, aby udzieliła się uczestnikom. To buduje wizerunek, który jest zauważany w Polsce. Opera nie tylko propaguje sztukę na najwyższym poziomie, ale też promuje zdolnych młodych artystów.

Dlaczego konkurs jest ważny dla uczestników? Jakie korzyści daje laureatom?
Drugiego takiego konkursu, skierowanego wyłącznie do młodych Polaków w kraju nie ma. Musimy pomagać młodym polskim dyrygentom, którym brakuje najważniejszego instrumentu: własnej orkiestry, a konkurs daje taką możliwość. Największy nawet talent, bez takiego zaplecza, nie ma szansy rozwinięcia się. Nie przy fortepianie, nie słuchając nagrań mistrzów, ale w konfrontacji z żywym zespołem dyrygent może nauczyć się formułować zastrzeżenia i wskazówki. W tym zawodzie wiele osób kończy studia, a nieliczni mają możliwość zostać zawodowymi dyrygentami.

Czy zmagania konkursowe są atrakcyjne dla publiczności?
Moim zdaniem bardzo. Możemy zobaczyć w jaki sposób dyrygent pracuje nad utworem, jak ten utwór nabiera kształtu pod względem artykulacji, brzmienia, cieni dynamicznych, formy. Melomani, którzy interesują się muzyką, od razu wychwytują jakość pracy nad danym utworem. Patrzą na technikę, obserwują czy dyrygent porywa orkiestrę. W przypadku najlepszych od razu widać czy zespół wierzy dyrygentowi, czy go akceptuje. W każdej edycji jest kilku indywidualistów, którzy potrafią przekonać muzyków do realizacji swoich pomysłów. Na takie indywidualności publiczność i jurorzy czekają.

VI Ogólnopolski Konkurs Młodych Dyrygentów rozpocznie się pojutrze. Jakich rad udzieliłby pan uczestnikom?
Odrzucić stres. Być skoncentrowanym, a zarazem rozluźnionym. Nie popisywać się erudycją. Przede wszystkim słuchać orkiestry. Dobry dyrygent potrafi w krótkich słowach przekazać uwagi, a przy tym pokazać piękno sztuki dyrygenckiej.

Rozmawiała Joanna Dolecka

Ogólnopolski Konkurs Młodych Dyrygentów odbędzie się w o dniach 3-8 września
To unikalne w skali kraju wydarzenie muzyczne, porównywalne jedynie z Międzynarodowym Konkursem Dyrygentów im. Grzegorza Fitelberga w Katowicach. W konkursie, który organizuje Opera i Filharmonia Podlaska weźmie udział 24 młodych adeptów sztuki dyrygenckiej. Wśród nich będzie białostoczanin Krzysztof Kozakiewicz. Dotychczasowi laureaci uznawani są w świecie kultury za wybitne osobowości artystyczne. Krzysztof Urbański, Michał Nesterowicz, Tomasz Tokarczyk, Tomasz Chmiel oraz Jan Miłosz Zarzycki koncertują w najsłynniejszych salach koncertowych świata.

Koncert inaugurujący konkurs odbędzie się w sobotę, 3 września w sali koncertowej przy ul. Podleśnej 2 o godz. 19. Usłyszymy Koncert skrzypcowy Zbigniewa Bagińskiego oraz Koncert na orkiestrę Witolda Lutosławskiego w wykonaniu podlaskich filharmoników pod batutą Pawła Kotli z udziałem Rafała Zambrzyckiego-Payne, skrzypce.

Następnego dnia uczestnicy rozpoczną dwuetapowe zmagania. Przesłuchania odbędą się w dniach 4-5 września (I etap) i 6-7 września (II etap) w godz. 10-13 i 18-22 w sali przy ul. Podleśnej. Są one otwarte dla publiczności. Trzech laureatów konkursu weźmie udział w konkursie dyrygentów w Katowicach. Finalistom przyznane zostaną nagrody pieniężne: laureat I miejsca otrzyma 15 tys. zł, II miejsca - 10 tys. zł, III miejsca - 5 tys. zł oraz wyróżnienia i statuetki autorstwa Dymitra Grozdewa. Nagrodą otwierającą drzwi kariery młodych dyrygentów jest także możliwość wystąpienia z profesjonalnymi polskimi orkiestrami, tak wybitnymi jak Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia czy Orkiestra Symfoniczna Filharmonii Śląskiej. Uroczysty koncert laureatów, wręczenie nagród i wyróżnień odbędzie się 8 września o godz. 19.

Popisy dyrygentów można obserwować będzie dzięki transmisjom internetowym na żywo dostępnym na stronie: www.youtube.com/user/oifp.

Wygraj bilet na sobotni koncert!
Dla naszych Czytelników mamy dwuosobowe zaproszenia na koncert inaugurujący konkurs. Aby otrzymać jeden z nich wystarczy krótko uzasadnić dlaczego powinniśmy przyznać je właśnie Państwu. Na odpowiedzi czekamy do piątku, 2 września do godz. 10 pod adresem [email protected]. Należy podać swoje dane i nr kontaktowy.

Wystawa towarzysząca konkursowi
„Nie tylko batuta” to wystawa zdjęć Michała Hellera, fotografa-dokumentalisty Opery i Filharmonii Podlaskiej towarzysząca VI Ogólnopolskiemu Konkursowi Młodych Dyrygentów im. W. Lutosławskiego w Białymstoku. Heller tym razem obiektyw kieruje w stronę dyrygentów, odsłaniając – za ich przyzwoleniem – tajemnice tego niezwykłego zawodu.
Heller zaprezentuje dwa cykle zdjęć. Pierwszy to zdjęcia z prób. Przewijają się na nich dyrygenci, którzy pracowali z Orkiestrą OiFP w ciągu ostatnich czterech lat.
- Najczęściej fotografowałem na próbach, rzadziej na koncertach – mówi Michał Heller. - Ważne wydaje mi się to, że większość zdjęć zrobiłem na Podleśnej, w zasadzie po drugiej stronie ściany, na której zawiśnie wystawa. Filharmonia to miejsce mocy. Muzyka mieszka tam już od kilkudziesięciu lat. Za każdym razem, gdy brzmi, uwalniają się emocje, którymi to miejsce przesiąkło. Wyczuwam je nawet wtedy, kiedy panuje tam cisza. Ponadto wszystkie zdjęcia powstały, gdy ich bohaterowie pracowali – wyzwalając migawkę, słuchałem muzyki.
Drugi cykl to zaledwie zapowiedź projektu, którego celem jest sprowokowanie refleksji na temat zawodu dyrygenta. Ukaże przedmioty, które mistrzowie batuty wskazali jako swoje „niezbędniki”. Towarzyszyć im będą teksty-zwierzenia.
– Poprosiłem dyrygentów o pokazanie przedmiotów niezbędnych, ich zdaniem, do wykonywania zawodu – opowiada Heller. – Batuta, frak, partytura to najbardziej oczywiste akcesoria. Okazało się jednak, że jest ich o wiele więcej: waga lotniskowa, przenośny głośnik, słoń-talizman... Praca nad tym otwartym, rozwijanym wciąż projektem jest pretekstem do rozmowy z jego bohaterami.
Wystawę będzie można oglądać od 3 września do 31 października w budynku OiFP-ECS przy ul. Podleśnej 2 (poniedziałek-piątek w godz. 9.00-17.00 i sobota-niedziela w godz. 11.00-17.00). Wernisaż wystawy odbędzie się w sobotę 3 września o g. 18.00, przed rozpoczęciem Koncertu inauguracyjnego VI OKMD.