Majątki samorządowców. Nie ma się czego wstydzić - uważa Jarosław Matwiejuk.

Czy powinno się zwolnić radnych, wójtów, burmistrzów i prezydentów z obowiązków składania oświadczeń majątkowych? Z takim pomysłem wystąpił ostatnio Związek Gmin Wiejskich.

Dr Jarosław Matwiejuk, prodziekan Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, konstytucjonalista i poseł: Uważam, że nie. Wprowadzone w 2002 roku jawne oświadczenia majątkowe są jedną z gwarancji przejrzystości życia publicznego. Pozwalają każdemu oceniać majątek samorządowca i ewentualny jego przyrost w okresie, gdy sprawując mandat decyduje o naszym wspólnym majątku.

Jakie mogłyby być skutki takiego posunięcia?

- Fatalne. Z jednej strony utrudniłoby to kontrolę sprawowaną przez społeczeństwo oraz wyspecjalizowane organy. Z drugiej strony byłoby dobrym sygnałem dla tych, którzy widzą w działalności samorządowej szansę na szybkie dorobienie się.

Poza tym otworzyło by to drogę do dalszego ograniczenia systemu oświadczeń majątkowych składanych przez inne osoby pełniące funkcje publiczne, np. parlamentarzystów.

Czyli to byłby krok wstecz w budowaniu standardów demokratycznych?

- Oczywiście. Oznaczałoby to powrót do stanu prawnego sprzed 1998 roku. Wówczas wprowadzono obowiązek składania niejawnych, czyli niepublikowanych oświadczeń majątkowych, ale kontrolowanych przez uprawnione organy.

Co więcej, negatywnie wyróżniałoby nasz system prawny na tle innych państw, gdzie takie rozwiązania są niekwestionowanym standardem od dziesięcioleci.

Był Pan radnym miejskim i samorządowym przez wiele lat, teraz posłem. Czy fakt, że przez tyle lat ujawniał Pan swoje oświadczenia majątkowe przysparzał Panu jakoś kłopotów i wpływał na jakość wykonywanych obowiązków publicznych?

- Składam oświadczenia majątkowe od trzynastu lat i - jak do tej pory - nigdy nie spotkałem się z negatywnymi reakcjami. Wprost przeciwnie, mam komfort wykonywania funkcji publicznych. Dlatego, że podlegają one nie tylko ocenie wyborców ale i dodatkowo uprawnionych organów państwa.

Przeciwnicy ujawniania oświadczeń majątkowych argumentują, że wiele kreatywnych osób nie chce pracować w samorządach, bo obawiają się ujawniać swoje majątki i że życie publiczne na tym traci. Zgodzi się Pan z tym?

- To tradycyjny, znany od lat argument przeciwników oświadczeń majątkowych. Nie zgadzam się z nim. Uważam, że jest to argument z gruntu fałszywy, a w dodatku sprzeczny z interesem państwa i społeczeństwa.

Znam wielu znakomitych, bardzo kreatywnych samorządowców, którzy przyszli do samorządu w okresie gdy był już obowiązek składania oświadczeń majątkowych. Zasada jest taka: osoba pełniąca funkcje publiczne musi godzić się na dodatkowe obowiązki a takim jest transparentność (jawność) majątku. Ci, którzy się z tym nie godzą powinni trzymać się z daleka od samorządu.

W USA dobrze patrzy się na tych, którzy najpierw robią majątki, a dopiero potem zajmują się działalnością publiczną? Bo mówi się, że nie idą do polityki, aby się dorobić. A dlaczego u nas posiadanie majątku jest czymś wstydliwym?

- Model amerykański bardzo mi się podoba. A dlaczego u nas posiadanie majątku jest czymś wstydliwym? Zapewne wynika to z konsekwencji historycznych. Mam nadzieję, że to się niedługo zmieni.

Czy myśli Pan, że ten pomysł ZGW ma szansę wejść w życie jeszcze przed tymi wyborami?

- Wydaje mi się, że projekt likwidacji oświadczeń majątkowych samorządowców nie ma szans. Obserwując wypowiedzi niektórych polityków nie mogę jednak wykluczyć, że będzie podjęta próba powrotu do stanu sprzed 2002 roku, gdy samorządowcy składali niejawne oświadczenia majątkowe dostępne tylko dla uprawnionych organów.