Książnica "Pieśni nabożne" kupiła na aukcji. Bo szanujące się duże antykwariaty wydają potężne katalogi ofert, książka Franciszka Karpińskiego miała dopiero numer 806.
- Mało nie dostałam zawału, zanim mogłam podnieść przydzielony mi w licytacji w Krakowie numerek - wspomina Jolanta Gadek, dyrektorka Książnicy Podlaskiej. - Tempo jest bardzo szybkie, trzeba mieć duży refleks. Licytacja tego starodruku trwała kilkanaście sekund.
Część książek Książnica zdobywa licytując w internecie.
- Uznaliśmy, że bardzo nam zależy na zakupie tego starodruku, dlatego pojechałam osobiście, żeby wygrać licytację - opowiada Gadek. - Gdyby mnie tam nie było, pewnie byśmy nie kupili, bo ostatni z oferentów dał osiem tysięcy zł. By mieć pewność, musielibyśmy zaoferować wyższą kwotę w ciemno. Ostatecznie książka zdobyta do Książnicy Podlaskiej kosztowała 8 500 zł. Do tego doszło 10 procent kosztów manipulacyjnych.
- Jest udokumentowane, że dwie z tych pieśni powstały w Białymstoku - przypomina Gadek. - To będzie 21 nasz druk supraski i 142 starodruk w Książnicy Podlaskiej.
Książka będzie dostępna dla badaczy i eksponowana na wystawach w specjalnych gablotach. Pochodzi ona z biblioteki Emila Zegadłowicza. Ze wstępnych badań wynika, że jest to pierwsze wydanie tego dzieła.
- To bardzo ważne, że dzieła wydrukowane w drukarni ojców bazylianów w Supraślu, autorstwa Franciszka Karpińskiego, związanego z Białymstokiem poprzez wizyty na dworze Izabeli Branickiej, wróciły do naszego regionu – podkreśla Jolanta Gadek. – Te utwory zostały wydane w związku z pierwszą rocznicą uchwalenia Konstytucji 3 Maja, nam udało się je zakupić w roku stulecia odzyskania niepodległości przez Białystok.
Książnica Podlaska od dłuższego czasu poszukiwała tego rodzaju starodruków, na aukcjach pojawiają się one bardzo rzadko.
Franciszek Karpiński
Franciszek Karpiński urodził się 4 października 1741 r. w Hołoskowie na Pokuciu. Ojciec Franciszka, Andrzej pełnił obowiązki zarządcy wioski w majątku Potockich. Karpińscy byli wielodzietną rodziną niezamożnej szlachty, pieczętującej się herbem Korab.
Młody Franciszek pobierał nauki w kolegium jezuickim w Stanisławowie, a następnie kontynuował naukę w akademii jezuickiej we Lwowie, po ukończeniu której uzyskał stopień doktora filozofii i nauk wyzwolonych, a także bakałarza teologii. Przez półtora roku uzupełniał swoje wykształcenie w Wiedniu.
Po powrocie z Wiednia rozpoczął pracę guwernera na dworach magnackich. Od 1791 r. pełnił funkcję guwernera sześcioletniego księcia Dominika Radziwiłła, przebywając w Zabłudowie. W 1792 r. zrezygnował z tej posady.
Franciszek Karpiński uczestniczył w obiadach czwartkowych u króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W Warszawie zawarł znajomość z Izabelą z Poniatowskich Branicką. Przez cztery lata (1785-1788) przyjeżdżał na okres trzech letnich miesięcy do Białegostoku, na dwór Izabeli Branickiej. W końcu osiadł w folwarku Kraśnik na skraju Puszczy Białowieskiej (powiat prużański, Białoruś). Zmarł 16 września 1825 r. w Chorowszczyźnie nieopodal Wołkowyska. Pochowany został na cmentarzu przykościelnym w Łyskowie.
Źródła:
Izabela Szymańska, „W poszukiwaniu Arkadii. Związki Franciszka Karpińskiego z Podlasiem”, [w:] „Bibliotheca Mundi. Studia bibliologiczne ofiarowane Janowi Leończukowi”, Białystok 2016, s. 571-579.
Roman Sobol, „Franciszek Karpiński”, Warszawa 1987.
Drukarnia ojców bazylianów w Supraślu
Drukarnia supraska działała w latach 1695-1803 przy unickim klasztorze ojców bazylianów. Pierwszą wydrukowaną w całości książką w Supraślu jest historia życia szczególnie czczonego w Kościele wschodnim św. Onufrego (1696 r., tłoczona cyrylicą, ozdobiona drzeworytami). Drukowano tu książki liturgiczne unickie oraz książki świeckie (m.in. kalendarze, głównie w języku łacińskim i polskim). Drukowano także cyrylicą liturgiczne dzieła dla starowierców. Wydano tu pierwsze polskie tłumaczenie Podróży kapitana Guliwera J. Swifta (1784 r.). W czasie działalności oficyny w Supraślu wydano około 500 publikacji. Zdecydowana większość ukazała się w języku polskim (71%), cyrylicą (18%) dla unitów i staroobrzędowców, druki po łacinie (10,5%) głównie na potrzeby innych zakonów. [Badania Marii Cubrzyńskiej-Leonarczyk].
Źródła:
Maria Cubrzyńska-Leonarczyk, „Oficyna supraska 1695-1803”, Warszawa 1993.
Maria Cubrzyńska-Leonarczyk, „Dziedzictwo Unii Brzeskiej. Z dziejów oficyny wydawniczej OO Bazylianów w Supraślu (1695-1803)”, Warszawa-Białystok 2007.
strona internetowa klasztoru prawosławnego w Supraślu – www.monaster-suprasl.pl
Pieśni nabożne
Pierwsza znana wzmianka o pracy nad tekstami Pieśni nabożnych zawiera list Karpińskiego do ks. Marcina Poczobuta z dnia 6 sierpnia 1787 r. Poeta przebywał wówczas na wakacjach w Białymstoku u Izabeli Branickiej.
Za wiersze przysłane dziękuję: przyłączam moje pieśni dla pospólstwa, które tu zrobiłem, i śpiewać je wkrótce w kościele będą.
Do listu dołączone zostały wczesne redakcje trzech pieśni: Pieśni porannej, Pieśni podczas pracy i Pieśni wieczornej. Ukazały się one w 1792 r. w Drukarni Bazylianów Supraskich.
Egzemplarz Pieśni nabożnych Franciszka Karpińskiego jest 142 starodrukiem w zbiorach Książnicy Podlaskiej i jednocześnie 21 woluminem „druków supraskich”.
Źródła:
„Korespondencja Franciszka Karpińskiego z lat 1763-1825”, Wrocław 1958, s. 30-33.
Roman Sobol, „Pierwodruk „Pieśni nabożnych” Karpińskiego”, „Pamiętnik Literacki”, 1958, nr 2, s. 505-514.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
