Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Kościół Świętego Rocha w Białymstoku to jedna z najpiękniejszych świątyń powstałych w XX w. w Polsce. Zobacz unikalną budowlę

Piotr Łozowik
Piotr Łozowik
Wspaniały przykład modernizmu
Wspaniały przykład modernizmu Piotr Łozowik
Bazylika pw. św. Rocha w Białymstoku to kościół rzymskokatolicki ufundowany jako pomnik Odzyskania Niepodległości. Przez wielu specjalistów uznawany jest za czołowy przykład modernizmu polskiego, ale i jedną z najwspanialszych budowli sakralnych XX wieku w Polsce.

Historia kościoła na wzgórzu Świętego Rocha

W roku 1925 została wydana zgoda na założenie drugiej parafii w Białymstoku i wybudowanie nowej świątyni. Na lokalizację kościoła wybrano zarośnięte wzgórze, na którym znajdował się nieczynny cmentarz katolicki. Na rozpisany konkurs, w 1926 roku, napłynęło ponad 70 projektów jednak żaden nie zyskał akceptacji proboszcza. Konkurs powtórzono i w roku 1927 przystąpiono do prac budowlanych wg projektu warszawskiego architekta Oskara Sosnowskiego.

Zobacz jak wspaniale prezentuje się kościół Świętego Rocha z powietrza, jak pięknie wygląda zewnątrz i wewnątrz

W sytuacji młodego państwa, które świeżo odzyskało niepodległość, architektura stała się sposobem manifestowania własnej niezależności i odrębności narodowej. Pierwsza połowa lat dwudziestych XX w. była okresem triumfu nurtu narodowego w budownictwie kościelnym na ziemiach polskich

- pisał Krzysztof Stefański ("Nowa forma w polskiej architekturze sakralnej") i podkreślał, że koncepcje Sosnowskiego wyróżniały się spośród ogólnie panujących trendów

... praca Sosnowskiego (...) stała się jednym z najważniejszych wydarzeń w sakralnej architekturze polskiej pierwszej połowy XX w.

Projekt był skomplikowany, a prace finansowane były prawie wyłącznie z datków wiernych. W chwili wybuchu II wojny światowej kościół był gotowy w stanie surowym, miał zamontowaną kopułę i ukończoną wieżę z posągiem Matki Boskiej. W czasie wojny w dalszym ciągu, w miarę możliwości, kontynuowano budowę, a w 1941 rozpoczęto odprawianie nabożeństw. Prace budowlane zakończono w 1944 roku, a w 1946 konsekrowano świątynię.

Zobacz koniecznie: Poznaj białostockie perły modernizmu. To kościoły, wille, domy

Kim był Oskar Sosnowski?

Oskar Sosnowski to polski architekt, konserwator zabytków i pedagog. Urodził się w Petersburgu w 1880 roku, w 1903 ukończył Instytut Politechniczny w Warszawie by w 1914 zostać profesorem zwyczajnym Politechniki Lwowskiej, zaś w 1919 Politechniki Warszawskiej. W 1922 był inicjatorem utworzenia Towarzystwa Urbanistów Polskich. W 1929 założył Zakład Architektury Polskiej na Politechnice Warszawskiej. Podczas wojny osobiście czuwał nad bezpieczeństwem gmachu Wydziału Architektury Politechniki Warszawskiej. 24 września 1939 podczas bombardowania został trafiony odłamkiem, w skutek czego stracił obie nogi, a po kilku dniach zmarł. Jego dwaj synowie zginęli w powstaniu warszawskim.

Oskar Sosnowski pozostawił po sobie bogatą spuściznę. W swoich projektach nawiązywał do form historycznych, stosując jednak nowe materiały jak żelbet. Już na początku kariery miał zaszczyt zaprojektować kościół Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny w Warszawie (1911–1923). Wg jego projektów budowano świątynie w wielu miejscowościach, również na Podlasiu i w samym Białymstoku

  • kościół św. Agnieszki w Goniądzu (1924)
  • kościół św. Rocha w Białymstoku
  • Kościół pw. Świętego Andrzeja Boboli w Białymstoku (1937–1938)
  • Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Hodyszewie (lata 30-te XX w.)

Kościół pw. Świętego Andrzeja Boboli w Białymstoku

Wspaniały przykład modernizmu
Wspaniały przykład modernizmu Piotr Łozowik

Wyjątkowa architektura jednego z najpiękniejszych modernistycznych kościołów w kraju

Wg wielu kościół p.w. Św. Rocha w Białymstoku jest najciekawszym przykładem polskiego modernizmu sakralnego. Budowla zbudowana została w stylu modernistyczno-ekspresjonistycznym na planie ośmioboku i składa się z trzech stopniowo narastających brył.

Zobacz jak wspaniale prezentuje się kościół Świętego Rocha z powietrza, jak pięknie wygląda zewnątrz i wewnątrz

W kościele św. Rocha rozwinął architekt koncepcję planu centralnego. Obiekt założony został (...) na rzucie ośmioboku. Porzucił jednak w tym wypadku Sosnowski postrzępione, fantazyjnie kształty na rzecz form bardziej zdyscyplinowanych i zgeometryzowanych, nadal jednak zawierających duży ładunek ekspresji. Nad bryłą kościoła dominuje smukła wieża. Wertykalizm budowli został podkreślony poprzez usytuowanie go na wzniesieniu, dzięki czemu tworzy ona znakomite zamknięcie perspektywy głównej ulicy miasta. Ekspresja formy wydobyta została dzięki użyciu do konstrukcji kościoła materiału żelbetowego. Wzmacnia ją zastosowanie w dekoracji gmachu ostrych form trójkątnych i pryzmatycznych związanych z nurtem polskiej „Art Déco”
- pisze po latach Stefański

Wspaniały przykład modernizmu
Wspaniały przykład modernizmu Piotr Łozowik

Motywem przewodnim wielokrotnie i wielorako powielanym jest kryształ górski. Widzimy go praktycznie wszędzie, na zewnątrz budowli jak i w jej wnętrzu. Całość przez to jest bardzo spójna, od posadzki, ławek, krat, drzwi, konfesjonałów aż do murów czy wysokiej na 78 metrów wieży zwieńczonej 3-metrową postacią Matki Boskiej.

Wolisz barok niż modernizm? Zobacz!

Przemyślane wnętrze i cudowna rozeta na suficie

Ołtarz główny świątyni wykonany został przez Antoniego Masłonia. W kościele znajdują się trzy rzeźby Stanisława Horno-Popławskiego

  • Chrystus w ołtarzu głównym
  • Matka Boska z Dzieciątkiem w ołtarzu zewnętrznym
  • Chrystus Dobry Pasterz na galerii dziedzińca

Na lewo od ołtarza głównego mieści się ołtarz św. Antoniego oraz lewa kaplica boczna pw. św. Rocha. Z prawej strony ołtarza głównego umieszczono ołtarz Matki Boskiej Różańcowej, a za nim kaplicę Matki Boskiej Ostrobramskiej z kopią wileńskiego obrazu. We wnętrzu kaplicy znajduje się także kilka tablic upamiętniających żołnierzy polskich z pułków kresowych. We wnętrzu panuje harmonia, konsekwencja i dbałość o detale. Uwagę przyciąga piękny witraż na suficie przedstawiający symbole św. Ducha i Ewangelistów. Rozeta wykonana jest wg projektu Placydy Siedleckiej - Bukowskiej.

Wspaniały przykład modernizmu
Wspaniały przykład modernizmu Piotr Łozowik

Placyda Siedlecka - Bukowska

Ta białostocka malarka uformowana była artystycznie przez klimat przedwojennego Wilna, wywarła wpływ na symboliczną, sakralną i świecką przestrzeń Białegostoku. Zajmowała się malarstwem, grafiką, projektowaniem oraz komponowaniem w drewnie. Ukończyła Państwowe Gimnazjum im. księżnej Anny z Sapiehów Jabłonowskiej (Mickiewicza 1). Od 1929 roku studiowała malarstwo w Wilnie (też u prof. Ludomira Sleńdzińskiego).

Zobacz jak wspaniale prezentuje się kościół Świętego Rocha z powietrza, jak pięknie wygląda zewnątrz i wewnątrz

W październiku 2018 r. decyzją papieża Franciszka kościół został podniesiony do rangi bazyliki mniejszej. W tym samym roku, ze względu na wyjątkową rangę artystyczną, kościół wpisano na listę pomników historii w ramach akcji "100 Pomników Historii na stulecie odzyskania niepodległości".

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Dziennik Zachodni / Wielki Piątek

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na poranny.pl Kurier Poranny