Kolonoskopia – badanie, które może uratować życie

Kolonoskopia a rak jelita grubego

- To zagrożenie, które nie zmniejsza się, a wręcz narasta – przestrzega prof. dr hab. n. med. Marek Wojtukiewicz, Kierownik Kliniki Onkologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, ordynator Oddziału Onkologii Klinicznej im. dr E. Pileckiej z pododdziałem Chemioterapii Dziennej Białostockiego Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie.

Prof. Wojtukiewicz wziął udział w tegorocznej, III edycji ogólnopolskiej kampanii profilaktyczno-edukacyjnej „Servier – wyłącz raka!”, odbywającej się pod hasłem „Kolonoskopia jest super!”. Organizatorzy stawiają sobie za cel przekonanie Polaków do wykonania profilaktycznych badań kolonoskopowych.

Liczba zachorowań na raka jelita grubego stale wzrasta

- W 2014 roku liczba nowo rejestrowanych zachorowań na raka jelita grubego to było około 17 tys., a w 2030 roku szacuje się, że tych zachorowań będzie 27 tys. To wzrost około 60 proc. na przestrzeni 15 lat – mówi prof. Marek Wojtkiewicz.

Jak wynika z danych Krajowego Rejestru Nowotworów w przyszłości tendencja będzie zwyżkowa – już za 10 lat na raka jelita grubego w Polsce zachoruje ponad 28 tys. osób rocznie.

Dlaczego chorujemy na nowotwór złośliwy jelita grubego?

- Zagrożeń jest bardzo dużo – przyznaje prof. Marek Wojtukiewicz. Jak mówi, na wiele z nich nie mamy wpływu: - Nowotwory dziedziczne to od 10 do 30-35 proc.

Ale są też takie, na które ma wpływ praktycznie każdy z nas. Jakie? Prof. Wojtukiewicz wymienia zagrożenia, na jakie mamy wpływ. To:

• Otyłość
• nadwaga
• zła dieta (jemy za dużo, za tłusto, w naszej diecie jest za dużo czerwonego mięsa, a za mało owoców i warzyw oraz nabiału)
• używki
• za mało aktywności fizycznej (wystarczy nawet półgodzinny codzienny spacer).

Zobacz koniecznie: Kulisy zdrowia - kolonoskopia

KOLONOSKOPIA - na czym polega

Najskuteczniejszą i najszybszą formą zarówno diagnostyki, czyli wykrycia raka jelita grubego, jak i terapii, czyli leczenia jego wczesnych stadiów, jest kolonoskopia. To z jednej strony badanie profilaktyczne, a z drugiej zabieg ratujący życie. Trwa od 15 do 40 minut i polega na wprowadzeniu do jelita grubego giętkiego i cienkiego aparatu zakończonego źródłem światła. Za jego pomocą lekarz może dokładnie obejrzeć jelito od środka. Poza tym kolonoskopia pozwala na usunięcie polipów, jeśli te znajdują się w jelicie, zanim jeszcze przekształcą się w raka. Dzięki kolonoskopii w badaniach przesiewowych już blisko 10 tys. Polaków uniknęło raka jelita grubego.

- Kolonoskopia jest nowoczesnym i bezpiecznym badaniem. Powinniśmy ją wykonywać najlepiej zanim pojawią się jakiekolwiek objawy, kiedy jesteśmy zupełnie zdrowi − profilaktycznie. Narosło jednak wokół niego wiele mitów, w konsekwencji czego większość społeczeństwa ma własne, często mylne wyobrażenie na temat przebiegu tego badania. Jako lekarze przypominamy: profilaktyczna kolonoskopia może zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka jelita grubego nawet o 60-90 proc. W moim odczuciu strach czy wstyd nie ma racji bytu, gdy uświadomię sobie, że kolonoskopia może mnie uchronić przed zachorowaniem na raka. I do takiej zmiany myślenia zachęcam wszystkich Polaków – przekonuje prof. dr hab. n. med. Jarosław Reguła, Konsultant Krajowy w dziedzinie Gastroenterologii, Kierownik Kliniki Gastroenterologii, Hepatologii i Onkologii Klinicznej Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie.

A prof. Marek Wojtukiewicz dodaje: - Od pojawienia się gruczolaka do rozwinięcia się nowotworu mija średnio od siedmiu do 12 lat. Czasem ten czas jest jeszcze dłuższy. Dlatego tak ważne są badania przesiewowe. One pozwalają wykryć ten nowotwór we wczesnym stadium. A to – sprawia, że wyleczenie jest dużo pewniejsze.

Co więcej – kolonoskopia to nie tylko badanie nie tyko diagnostyczne, ale i profilaktyczne, a czasem również lecznicze. W jego trakcie lekarz od razu usuwa gruczolaki, które prowadzą do nowotworu. – W jego trakcie można też obrać materiał do badania histopatologicznego, a przy okazji usunąć gruczolaki, czyli formy, które prowadzą do nowotworu – mówi prof. Marek Wojtukiewicz. Bo oczywiście – choć nie każdy gruczolak prowadzi do raka, warto zlikwidować je wszystkie.

CZYM JEST KOLONOSKOPIA?

Jak mówią realizatorzy kampanii "Kolonoskopia jest super" - kolonoskopia to nowoczesne i bezpieczne badanie, które umożliwia rozpoznanie, kontrolę leczenia i wykonywanie zabiegów w różnych schorzeniach jelita grubego. Daje również szansę na całkowite wyleczenie zmian nowotworowych na wczesnym etapie choroby. Polega na wprowadzeniu do jelita miękkiego, giętkiego endoskopu (kolonoskopu) o grubości palca wskazującego, co pozwala na obejrzenie wnętrza i ocenę błony śluzowej całego jelita grubego.

W Polsce kolonoskopia wykorzystywana jest w badaniach przesiewowych raka jelita grubego od 2000 roku. Jest zwykle wykonywana w szpitalu, w gabinecie przystosowanym do tego typu zabiegów. Badanie przeprowadzane jest obecnie z użyciem nowoczesnej i łatwej do wprowadzenia do wnętrza jelita aparatury, nieporównywalnie bardziej precyzyjnej
i zaawansowanej technicznie niż ta używana kilkanaście lat temu. Zmianie uległy również stosowane w trakcie badania techniki, gwarantując ograniczenie dyskomfortu pacjenta do minimum − w dużej mierze zależy to od indywidualnej wrażliwości pacjenta.

W trakcie kolonoskopii istnieje możliwość pobrania wycinków śluzówki do badania histopatologicznego – jeśli istnieje taka potrzeba – oraz wykonania zabiegów endoskopowych, takich jak:
usuwanie polipów (polipektomia),

• tamowanie krwawień zlokalizowanych w dolnym odcinku przewodu pokarmowego,
• poszerzenie zwężeń jelitowych (powstałych np. po zabiegach operacyjnych),
• paliatywne zmniejszenie masy guza w nieoperacyjnych nowotworach, w celu uzyskania drożności dolnego odcinka przewodu pokarmowego.

KTO POWINIEN PODDAĆ SIĘ KOLONOSKOPII?
Każdy po ukończeniu 50. roku życia powinien wykonać profilaktyczne badanie kolonoskopowe. Wśród bezwzględnych wskazań do przeprowadzenia kolonoskopii, niezależnie od wieku, jest:

• niedokrwistość z niedoboru żelaza,
• zmiana rytmu wypróżnień (np. biegunki, zaparcia, ołówkowate stolce),
• polipy jelita grubego,
• krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego,
• choroby zapalne jelit,
• nieprawidłowości w innych badaniach,
• zachorowania na raka jelita grubego w najbliższej rodzinie.

JAK SIĘ ZAPISAĆ NA KOLONOSKOPIĘ?

Badanie kolonoskopowe wykonywane jest bezpłatnie na podstawie skierowania, podpisanego przez lekarza pierwszego kontaktu. Lekarz wystawia skierowanie na badanie pacjentom, którzy przekroczyli 50. rok życia lub na podstawie bezpośrednich wskazań medycznych.

Osoby w wieku 50-65 lat mogą również bezpośrednio zgłosić się do ośrodków wykonujących kolonoskopię w tzw. programie oportunistycznym, a dodatkowo od 2012 roku w ramach Programu Badań Przesiewowych, wysyłane są imienne zaproszenia na kolonoskopię do osób między 55. a 64. rokiem życia.

JAK SIĘ PRZYGOTOWAĆ DO KOLONOSKOPII?

Specyfika badania kolonoskopowego wymaga ściśle określonej procedury postępowania, w celu odpowiedniego przygotowania się do badania.

Już na siedem dni przed planowanym terminem badania należy wprowadzić odpowiednią dietę. Obejmuje ona m.in. rezygnację ze spożywania owoców z pestkami, pieczywa z ziarnami, musli, siemienia lnianego, maku, czerwonych buraków i preparatów zawierających żelazo. W kolejnych dniach stopniowo należy przejść na całkowitą dietę płynną.

Aby zapewnić odpowiedni obraz diagnostyczny jelit, a jednocześnie dla podniesienia komfortu badania, w przeddzień oraz bezpośrednio w dniu planowanej kolonoskopii, należy spożyć łącznie 4 litry specjalnej zawiesiny zaleconej przez lekarza, która ułatwia wypróżnianie. Szczegółowy harmonogram przygotowania do badania przedstawi lekarz przy kwalifikacji do kolonoskopii.

JAK PRZEBIEGA KOLONOSKOPIA?

Łączny czas badania kolonoskopowego wynosi od 15 do 40 minut, a nad jego prawidłowym przebiegiem czuwa wysoko wykwalifikowany personel.

Lekarz przeprowadzający kolonoskopię na bieżąco pyta pacjenta o jego samopoczucie i w razie nasilenia się nieprzyjemnych objawów proponuje odpowiednie znieczulenie. Kolonoskopię można przeprowadzić w znieczuleniu miejscowym lub w przypadku indywidualnych wskazań w znieczuleniu ogólnym. Wskazania do zastosowania znieczulenia należy zawsze ustalić z lekarzem. Zastosowanie określonej metody znieczulenia może zależeć od planowanych zabiegów, ale także od obaw pacjenta. W określonych przypadkach lekarz zaproponuje pacjentowi znieczulenie ogólne − także dla poprawienia komfortu badania.

Dzięki kolonoskopii w badaniach przesiewowych już blisko 10 tys. Polaków uniknęło raka jelita grubego.