Kino Forum. Tony Halik - pokaz przedpremierowy. Reżyseria Marcin Borchardt (zdjęcia, wideo)

Prywatny pilot Juana Peróna! Odkrywca i obieżyświat! Dziennikarz NBC! Autor pierwszego wywiadu z Fidelem Castro! Mieszkający w komunistycznej Polsce, gdzie ludzie nie mają paszportów! Poznajcie Tony'ego Halika!

Reżyser, Marcin Borchardt, zabiera nas w podróż śladami jednego z najwybitniejszych podróżników XX wieku. Jest to obejmująca pół wieku dokumentalna epopeja, precyzyjnie zrekonstruowana z unikalnych i nigdy niepublikowanych materiałów archiwalnych, nakręconych przez Halika podczas niezliczonych podróży po całym świecie.

Tony Halik, za pomocą swoich kultowych programów przenosił, co wieczór miliony Polaków w miejsca, które im się nawet nie
śniły. Film opowiada o jego życiu, przygodach oraz wszelkiego rodzaju przeciwnościach, którym musiał stawiać czoło na każdym kroku. Halik, jak przystało na wytrawnego gawędziarza, lubił publicznie podkoloryzować́ to i owo. Dziś́ trudno dociec, co z tego, o czym mówił wydarzyło się się̨ naprawdę̨ , a co jest jedynie pokłosiem jego nieokiełznanej wyobraźni i poczucia humoru.

Tony Halik to film o podróżniczej pasji i pogoni za marzeniami, ale i o kosztach, jakie trzeba zapłacić, aby mogły się ziścić. Opowieść o płynnej granicy między prawdą a fałszem, wpisanej w niezwykłe losy człowieka, który na tej granicy uczynił swoje miejsce na ziemi

– opowiada Borchardt, który odpowiedzialny jest za film "Beksińscy. Album wideofoniczny".

Kim był Tony Halik

Właściwie Mieczysław Sędzimir Antoni Halik. Urodził się 24 stycznia 1921 roku w
Toruniu. Jeden z najbardziej znanych polskich podróżników, dziennikarz, pisarz,
operator filmowy i fotograf. Przez ponad dwadzieścia lat, wraz ze swoją partnerką
Elżbietą Dzikowską, współtworzył programy podróżnicze dla TVP: Tam, gdzie pieprz
rośnie, Tam, gdzie rośnie wanilia, Tam, gdzie kwitną migdały, Tam, gdzie pachnie
eukaliptus oraz Pieprz i wanilia.

Zamiłowanie do podróży i ryzyka wykazywał już od najmłodszych lat. Jako
czternastolatek, wbrew woli ojca popłynął jako flisak na tratwie z Płocka do granicy
Wolnego Miasta Gdańska. Wyprawie przeszkodziła Straż Graniczna, która pod
eskortą odstawiła go do domu.

Po wybuchu II wojny światowej został przydzielony do 6 Baterii Szkolnej 11.
Ciężkiego Zapasowego Dywizjonu Obrony Przeciwlotniczej Luftwaffe, a latem 1943
roku otrzymał przydział do 40. Eskadry Średnich i Ciężkich Bombowców Luftwaffe
i został wysłany do Francji. Rok później zdezerterował z Wehrmachtu i przyłączył się
do francuskiego ruchu oporu. Po kapitulacji Francji udał się do Wielkiej Brytanii, gdzie
zasilił szeregi Królewskich Sił Powietrznych Zjednoczonego Królestwa (Royal Air
Force – RAF). Przydzielono go do dywizjonu 201. To podczas II wojny światowej po
raz pierwszy zetknął się z kamerą, filmując samoloty. Gdy został zestrzelony nad
kanałem La Manche, uratowała go załoga jednego z okrętów Royal Navy. Halik
został przetransportowany do szpitala w Szkocji, gdzie poddano go hospitalizacji.
Przez okres rekonwalescencji Tony Halik napisał wiele listów do swojego przyjaciela
w Londynie, listy te z czasem stały się inspiracją dla takich książek jak „Myśliwce z
nieba” i „Wiatr” oraz były publikowane w jednym z londyńskich czasopism, co dało
początek jego karierze dziennikarskiej.

Pod koniec wojny Halik został wysłany z Anglii do Afryki, jako budowniczy mostów
i pomocniczych lądowisk. W Kenii zetknął się po raz pierwszy z plemionami
o kulturze odległej od europejskiej. Tam też zdobywał pierwsze doświadczenia
w filmowaniu dzikich zwierząt. Po powrocie do Wielkiej Brytanii w 1948 podpisał
kontrakt z prywatną argentyńską transportową linią lotniczą. Wraz z żoną, Pierrette
wyemigrował do tego kraju i w 1952 przyjął obywatelstwo argentyńskie, aby móc
swobodniej podróżować.

W Buenos Aires zorganizował i prowadził szkółkę lotniczą, potem był fotografem
w ekipie obsługującej Juana Peróna, ówczesnego szefa państwa. Zafascynowany
Indianami, wyjeżdżał często z żoną do amazońskiej dżungli. Na swoją pierwszą
powojenną podróż zakupił żaglówkę (która otrzymała nazwę Halikówka) i wraz
z żoną popłynął rzeką Parana w poszukiwaniu indiańskich plemion. Po tej wyprawie
zaczął współpracować z czasopismem „Life”, a następnie „Time and Life”, „Sport
Magazine” oraz ze stacjami telewizyjnymi. Od 1950 r. zaczął pracować dla
amerykańskiej sieci telewizyjnej NBC. Wtedy po raz pierwszy nazwano go
zdrobnieniem Tony.

Na następną wyprawę Halik udał się w górę rzeki Paragwaj na pokładzie żaglówki
White Shadow. Przez dłuższy czas przebywali w amazońskim stanie Mato Grosso
znanym, jako Zielone Piekło. Halik z żoną powrócili do Mato Grosso w latach 1955–
1956. Po odłączeniu się od wyprawy myśliwskiej udali się w dół rzeki Araguai, a
następnie poszukiwali rzeki Rio das Mortes (Rzeki Śmierci). Natrafili wówczas na
górskie pasmo Serra do Roncador, w którym Halik odkrył system tuneli i jaskiń.
Jedną z nich, ze względu na ciekawą kompozycje stalaktytów nazwał Jaskinią Orła
Białego. Swoje przygody z tej wyprawy opisał w dwóch książkach: 200 dias de Mato
Grosso (200 dni w Mato Grosso) oraz Con cámara y rifle a través del Mato Grosso (Z
kamerą i strzelbą przez Mato Grosso)

Najsłynniejszą podróż odbył z Pierrette jeepem z Ziemi Ognistej do Alaski.
Rozpoczęła się ona w 1957 i trwała 1536 dni – przemierzyli 182 624 km (ponad
czterokrotna długość równika Ziemi) i wydali ponad 80 tysięcy dolarów. Zwiedzili
wówczas 21 krajów, przekroczyli 140 rzek i bagien, wybudowali 14 mostów i zmienili
8 kompletów opon. Najwyżej dotarli na 5200 m n.p.m., podróżowali w temperaturach
od –50 do +60 °C. Podczas podróży używali namiotu Turin z nieprzemakalną
podłogą i podwójnym dachem, który rozbijali 684 razy i spędzili w nim 1253 noce. Na
zakończenie podróży (w 1962 r.), za kręgiem polarnym, wbili w ziemię dwie flagi:
polską i argentyńską. Wiele lat później Halik dowiedział się, iż na trasie jego podróży
powstała miejscowość Puente Halik (Most Halika). Jak się okazało, podczas jednej z
przepraw Tony Halik zbudował most oraz wbił w ziemię tablicę informacyjną z takim
napisem i ruszył w dalszą drogę. Wkrótce potem ludzie zaczęli korzystać z
prowizorycznego mostu, ulepszać go, a powstała tam osada przyjęła nazwę, jaką
pozostawił po sobie Tony Halik. Podczas tej wyprawy (5 stycznia 1959) urodził się
ich syn Ozana. Otrzymał imię na cześć Indianina, który rzekomo uratował Halikowi
życie podczas walki dwóch zwaśnionych plemion. Halik często wśród Indian zyskiwał
miano białego Indianina. Pokłosiem tej eskapady jest książka 180 tysięcy kilometrów
przygody.

W latach 1960–1970 w Meksyku był korespondentem NBC na Amerykę Łacińską.
Później został tamże prezydentem Związku Dziennikarzy Zagranicznych. W 1974
poznał Elżbietę Dzikowską, która przeprowadziła z nim wywiad dla magazynu
„Kontynenty”. W 1975 Halik przeniósł się na stałe do Polski i otrzymał kartę stałego
pobytu. Halik I Dzikowska spędzili razem 24 lata, podróżując po świecie, który
otwierali dla Polski dzięki bardzo popularnym cyklicznym programom telewizyjnym:
Tam, gdzie pieprz rośnie, Tam, gdzie rośnie wanilia i Pieprz i wanilia. Program ten
nadawany był nie ze studia telewizyjnego, ale z prowizorycznego atelier
zainstalowanego w ich domowej piwnicy w Międzylesiu pod Warszawą. Nadal
pracował dla NBC, nadając korespondencje z okresu powstawania „Solidarności”,
strajków czy stanu wojennego. Zmarł 23 maja 1998 roku w Warszawie.

Marcin Borchardt

Reżyser, scenarzysta, filmoznawca, doktor nauk humanistycznych w dyscyplinie
nauk o sztuce. Autor filmów dokumentalnych, m.in. wielokrotnie nagradzanego
„Beksińscy. Album wideofoniczny” (2017), reklam, wideoklipów, programów
telewizyjnych. Wykładowca Gdyńskiej Szkoły Filmowej i Uniwersytetu Gdańskiego.
Autor monografii naukowych: „Awangarda muzyki XX wieku. Przewodnik dla
początkujących. Tom 1” (2014) i „Anioły nie znają wstydu. Transgresja w kinie
Nowego Jorku” (2018). Członek Polskiej Akademii Filmowej (PAF) i Europejskiej
Akademii Filmowej (EFA)

Pokaz przedpremierowy: Tony Halik
17 września (czwartek) o godz. 18:30
bilet 16 zł – do kupienia w kasie kina i na stronie https://bilety.bok.bialystok.pl/