Historyczny spacer śladami białostockich Żydów (zdjęcia)

Ok. 30 osób z zainteresowaniem spacerowało po Białymstoku, odwiedzając miejsca przypominające dawne czasy, kiedy społeczność żydowska żyła w Białymstoku. Ich początkowe dzieje na tym terenie sięgają połowy XVII wieku (w gminie Tykocin).

W XIX wieku Białystok z małej osady przypałacowej zmienił się w prężny ośrodek przemysłowy określany mianem Manchesteru Północy.

Ściągali tu przedsiębiorcy i inwestorzy różnych nacji, budowano setki domów, fabryk, składów. Cegielnie nie nadążały z produkcją budulca.

Fabryki potrzebowały tysięcy pracowników. Jednocześnie polityka carska wobec Żydów polegała na wypieraniu ich na obrzeża Cesarstwa Rosyjskiego – wielu z nich, w poszukiwaniu swojego miejsca na świecie, trafiało na tereny dawnej Rzeczpospolitej, w tym także na Podlasie.

Nastąpił gwałtowny napływ Żydów z głębi Rosji (zwanych Litwakami) i to właśnie wówczas, w kulminacyjnym momencie, w latach 1881-1887 aż 84 proc. mieszkańców Białegostoku stanowili starozakonni.

U progu II Wojny Światowej Białystok był bez wątpienia miastem żydowskim – stanowili oni przynajmniej połowę mieszkańców miasta, które liczyło wówczas ok. 100 tysięcy obywateli.

Getto w Białymstoku zostało utworzone przez niemieckie władze okupacyjne 26 lipca 1941 r. dla ponad 40 tys. Żydów, także tych z okolic miasta. Było otoczone 3-metrowym ogrodzeniem zakończonym kolczastym drutem. Na początku sierpnia 1941 r. weszło w życie rozporządzenie o zakazie opuszczania getta pod groźbą śmierci. 5 lutego 1943 r. rozpoczęła się akcja likwidacyjna w getcie białostockim. W ciągu ośmiu dni Niemcy wywieźli do obozu zagłady w Treblince 10 tys. ludzi, 2 tys. osób zamordowali na miejscu. Białostoccy Żydzi podjęli próbę samoobrony i wyprowadzili z getta kilkudziesięciu bojowników. W niedzielę (16 sierpnia) mija 77 lat od wybuchu Powstania w Getcie Białostockim. Był to drugi, po warszawskim, największy zryw ludności żydowskiej przeciw hitlerowcom.