Galeria Krynki 2011-2016

Białystok oddziela od Krynek niecałe 50 km. Wystarczą trzy kwadranse jazdy autem zgodnie z przepisami ruchu drogowego, by pojawić się w miejscowości o niezwykłym rondzie, z wielowiekową historią. Nieliczni stali bywalcy wernisaży i spotkań w ramach Białoruskiego Trialogu, tę trasę w ciągu ostatnich pięciu lat pokonali kilkanaście razy, wielu pierwszy raz zdecydowało się na podróż do Krynek, by w przestrzeni miejskiej uczestniczyć w niebywałej prapremierze „Antyhony”, dla większości jednak dystans pomiędzy stolicą województwa a leżącym tuż przy białoruskiej granicy miasteczkiem, jest odległością nie do pokonania, szczególnie mentalnie. Umieszczona zamiast wstępu rozmowa z Leonem Tarasewiczem, uznanym w świecie współczesnym artystą plastykiem, pomaga ów dystans skrócić. Zaprzyjaźniony z nieżyjącym już wybitnym białoruskim pisarzem Sokratem Janowiczem (od którego imienia powstała zresztą nazwa fundacji) Leon Tarasewicz tłumaczy, ile czasu zajęło mu przekonanie środowiska literackiego o istocie spojrzenia na tomik wierszy, periodyk, czy nawet plakat festiwalu Basowiszcza, jak na wytwór twórczości plastycznej. Może dlatego niewielka powierzchniowo galeria na swoje narodziny musiała czekać tak długo.

Po zaledwie pięciu latach istnienia dziś najbliżej jej artystycznie do linii programowej, jaką prezentuje białostocki Arsenał, zauważany w Polsce jako jeden z liczących się zbiorów sztuki współczesnej. W Galerii Krynki nie zabrakło miejsca dla tak niecodziennych ekspozycji jak „Ptuszki” Jana Czabana, rzeźbiarza ludowego urodzonego we wsi Boratyńszczyzna albo Stanisława Kogucika, mieszkańca powiatu chełmskiego, nazywanego „Nikiforem z Pławanic” albo Zenka, czyli Iłariona Daniluka, zmarłego w 2000 roku malarza prymitywisty działającego w okolicach Hajnówki. Przy okazji katalog utrwala choć szczątkową pamięć o człowieku, który ozdabiał swoimi malowidłami mieszkania prywatne, sufity domów, klatki schodowe. Przygotowana w październiku 2013 roku wystawa była prezentacją zbioru fotografii jego prac z prywatnych wnętrz. Wydaje się, że istotnymi, także dla rozwoju duchowego kryneckich autochtonów były wystawy znanych z ekspozycji w Arsenale Aleksandry Czerniawskiej czy szczególnie Małgorzaty Dmitruk, która swoje grafiki poczyniła wprost na ścianach galerii. Dokumentacja fotograficzna to dziś jedyny namacalny ślad jej pracy.

Takim ważnym śladem jest też dokumentacja fotograficzna połączona z komentarzem Andy Rottenberg plenerowej realizacji Mirosława Bałki „Beit Kneset Hagadol – Wielka Synagoga Reanimacja” przygotowanej w ramach XV Trialogu w roku 2014 przy ulicy Garbarskiej w Krynkach. Od wykarczowania chwastów, po zagłębienie się w żydowska wiarę, co może żyć w roślinach czerpiących siły witalne z tego miejsca po finałowe tryskające źródło, które w świetle słońca zamieniło się w tęczę. Czyż to nie piękne, że Białorusini, korzystając z wizji polskiego artysty, przypomnieli mieszkańcom miejscowości, która od krynic, źródeł, wywodzi swoją nazwę, że zaledwie kilkadziesiąt lat wcześniej obok nich mieszkali polscy Żydzi? Katalog, przetłumaczony także na angielski i białoruski jest świetną reklamą nie tylko Fundacji Villa Sokrates, ale przede wszystkim artystycznego ducha miasteczka, którego warto poszukać tam na własny rachunek.

4 marca 2017 roku o godz. 17 w klubie Zmiana Klimatu w Białymstoku odbędzie się prezentacja katalogu. W spotkaniu wezmą udział redaktorzy publikacji: Paweł Grześ i Jan Gryka oraz prezes Fundacji Villa Sokrates Leon Tarasewicz.