Galeria Arsenał. Stara Elektrownia, ale współczesna sztuka kurdyjska. Niech poprzedza Cię płomień (zdjęcia)

- O Kurdach często mówi się, że są największym narodem bez swojej państwowości – przypomina Aneta Szyłak, kuratorka wystawy „Niech poprzedza Cię płomień” w Starej Elektrowni.. - Ich jest mniej więcej tylu, ilu Polaków – około 30 milionów i są w sytuacji jakby „rozbiorowej”. Część z nich mieszka w Iraku i to właśnie ta grupa jest autorami prac na wystawie „Niech poprzedza Cię płomień”. Kurdowie są też w Syrii, Turcji i w Iranie.

Prace zgromadzona na wystawie w Starej Elektrowni były wybierane przez kuratorkę przez lata.

- W pewien sposób opowiadają poprzez dzieł sztuki historię regionu, ludzi, polityki, historię wojen, wpływ przemysłu zbrojeniowego na sytuację Kurdów – wymienia Szyłak. - Bo przecież wojny teraz eksportujemy, żeby przemysł zbrojeniowy – także polski – zarabiał. Żeby wytworzyć rynek – potrzebne są wojny.

Całą główną salę Starej Elektrowni zajmuje jedna jakby instalacja. Jej centralną częścią jest dzwon, a na przeciwległych ścianach wyświetlane są filmy.

- Są dwa takie dzwony – wyznaje Aneta Szyłak, kuratorka wystawy „Niech poprzedza Cię płomień” w Starej Elektrowni. - Ten na filmie był odlany we Włoszech, a ten, który przyjechał do Galerii Arsenał jest odlany w Polsce.
Całośćautorstwa Hiwy K. nosi tytuł „Projekt dzwon".

Praca łączy dwa pod każdym względem odmienne miejsca – pustkowie w północnym Iraku i kościół we Włoszech. Jej efektem jest dzwon odlany z metalowych odpadów pozostałych po wojnie. Proces twórczy obejmował przygotowanie surowca w Iraku, jego transport drogą lądową i morską do Włoch, odlanie dzwonu w pracowni ludwisarskiej we Włoszech i ekspozycję dzwonu w kościele, a także działania towarzyszące, takie jak wykłady, performanse i publikacja.

Inspiracją do projektu było życie i działalność kurdyjskiego przedsiębiorcy Najada z osady leżącej na południe od Sulejmanii, który przekształcił swoją dawną dziecięcą fascynację topieniem metali w źródło dochodu. Jego firma, sprzedająca odlewy metalowe na całym świecie, zajmuje się profesjonalnym hutniczym recyklingiem odpadów z pól bitewnych. Działalność ta ma kontrowersyjny charakter, ponieważ biznes, który uczynił Najada bogatym człowiekiem, nie byłby możliwy bez wojny w Iraku i Iranie (1980–1988) i obu wojen w Zatoce Perskiej (1991, 2003).

W projekt zaangażowani byli studenci z miejscowego uniwersytetu, którzy przeprowadzili badania interdyscyplinarne związane z historią kościoła, ludwisarstwem, transformacją przedmiotów, ponownym wykorzystaniem materiałów itp. Wiedza ta była przekazywana w sposób ustny, performatywny podczas realizacji projektu wystawienniczego i ostatecznie została włączona do publikacji.

Inne obrazy przedstawiają sytuację kobiet, przemocy których są ofiarami i w czasie wojny i w czasie pokoju.

Jednym z poruszających filmów jest obraz „Co robi July” Sherko Abbasa. Młoda dziewczyna podnosi ciężary przywiązane do warkocza w pustym klubie fitness.

- To praca, która mówi o tym, jak trudno być kobietą w tym społeczeństwie, jak wielkie są obciążenia – także wynikające z doświadczeń wojennych - wyjaśnia Szyłak. - Moim zdaniem sytuacja kobiet w Kurdystanie jest lepsza niż w krajach arabskich,a w Sulejmanii, gdzie mam najwięcej kontaktów dziewczyny mogą chodzić nawet w jeansach i bluzkach z krótkim rękawem. Włos jest częścią ludzkiego ciała ale i symbolem traumy. Żeby kobietę uprowadzić, czy upokorzyć łapie się ją za włosy.

Kolejnym filmem z motywem kobiecych włosów jest „jej głos” Kani Kamil.

Własnoręcznie wykonałam przedmiot umożliwiający granie na własnych włosach, aby tworzyć dźwięk, sound art i muzykę eksperymentalną zaangażowane w kwestie płci i feminizmu. Używam swoich włosów, aby „dać głos” doświadczeniu i kulturze otaczającej kurdyjskie kobiety.

Instrument został zrobiony z przedmiotów codziennego użytku związanych z pracą kobiet w naszym społeczeństwie – drewnianego kija służącego do robienia kurdyjskiego chleba oraz drewnianej miski. Ich kształt ma zarazem wyraźny podtekst seksualny (podobnie zresztą jak forma architektoniczna meczetu).

Performans „Jej głos” ma dwa aspekty. Jednym z nich jest idea tej pracy, czyli eksperymentalne tworzenie dźwięków w proteście przeciwko patriarchatowi, depresji i dewaluacji w moim kraju – Iraku. Drugi to funkcja przedmiotu: używam tej miski ze względów ekologicznych: wkładam do niej pasmo włosów, aby palcami wydobyć dźwięk. Jeśli zdarzy się, że włosy pękną, mocuję kolejne pasmo, nie wyrywając sobie włosów z głowy, aby kontynuować performans

- tłumaczy mieszkająca w Wielkiej Brytanii urodzona w Iraku Kurdyjka.

W najdalszej sali można zobaczyć pracę „Słowo Boże”.

- Widzimy, że czas płynie, a teksty religijne, z których wersety zostały wykorzystane – używane są do konfliktowania ludzi, stają się jakby narzędziem uzasadniającym wojnę - tłumaczy Szyłak.

Na poziomie piwnicy można oglądać pracę Rebeena Hamarafiqa „Skapywanie”.

- To był peformans dokamerowy – wyjaśnia Szyłak. - Kapie mu tu na głowę mleko. To był czas, kiedy z żoną przeprowadził się do Londynu i urodziło im się dziecko. Praca ma się odnosić nie tylko do sytuacji osobistej, ale też do kurdyjskiego doświadczenia tortur. Jest taka tortura – skapywanie wody. I nic więcej nie trzeba – to może doprowadzić człowieka do szału. W tej pracy psychologiczna trauma wojenna, rodzinna, związana z przemocą, torturami, przenosi się poza obręb przedstawień wizualnych.

Tytuł wystawy – „Niech poprzedza cię płomień” – odnosi się do historii spalenia przez artystów prac malarskich na ulicy irackiego miasta Sulejmania* w latach 90., gdy wielu twórców starszego pokolenia opuściło już kraj, a młodsza generacja przeczuwała wyczerpanie się dotychczasowego języka sztuki wobec geopolitycznego usytuowania kraju, targanego wojnami i powstaniami. Ta dramatyczna manifestacja była poniekąd zapowiedzią przełomu artystycznego polegającego zerwaniu z kontynuacją tradycji modernistycznej, szukaniu inspiracji w praktykach życia codziennego i posługiwaniu się wernakularnym językiem wizualnym.

Wystawa czynna będzie tylko do 9 sierpnia 2020.

WYDARZENIA TOWARZYSZĄCE

Galeria Arsenał elektrownia
ul. Elektryczna 13, Białystok
(wejście od ul. Świętojańskiej)

2.07.2020 (czwartek), godz. 19
Z cyklu KINO KURDYJSKIE W GALERII ARSENAŁ cz.1

12.07.2020 (niedziela), godz. 13
Oprowadzanie w języku białoruskim po wystawie
Przewodniczka: Alina Wawrzeniuk

16.07.2020 (czwartek), godz. 19
Z cyklu KINO KURDYJSKIE W GALERII ARSENAŁ cz.2

25.07.2020 (sobota), godz. 13
Oprowadzanie w polskim języku migowym po wystawie
Przewodnik: Daniel Kotowski

30.07.2020 (czwartek), godz. 19
Z cyklu KINO KURDYJSKIE W GALERII ARSENAŁ cz.3

30.06–7.08.2020 (wtorek – piątek), godz. 12–15
Warsztaty SEPPO dla licealistów i studentów towarzyszące wystawie NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ
Prowadzenie: Katarzyna Kida, Justyna Kołodko-Bietkał, Izabela Liżewska, Eliza Urwanowicz-Rojecka, Justyna Zieniuk
Zapisy grup: [email protected]
Zgłoszenia przyjmowane do 10.07 do godz. 15

7.07–9.08.2020 (wtorek – niedziela), godz. 12–17
WY-twórcy – samoobsługowe koszyki dla rodzin i przyjaciół
z zestawami kreatywnych zadań pogłębiających odbiór
wystawy NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ

2.08.2020 (niedziela), godz. 13
Oprowadzanie w języku angielskim po wystawie NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ
Przewodniczka: Eliza Urwanowicz-Rojecka

WYDARZENIA ONLINE
www.sztukakurdystanu.com

7.07–9.08.2020
WY-twórcy online – samoobsługowe zestawy kreatywnych zadań
pogłębiających odbiór wystawy NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ
dla rodzin i przyjaciół

11–12.07; 25–26.07.2020 (sobota – niedziela), godz. 11–12; 12–13
Warsztaty SEPPO ONLINE dla licealistów i studentów towarzyszące wystawie NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ
Prowadzenie: Katarzyna Kida, Justyna Kołodko-Bietkał, Izabela Liżewska, Eliza Urwanowicz-Rojecka, Justyna Zieniuk

Zapisy grup: [email protected]
Prosimy o podanie w tytule maila preferowanej daty i godziny warsztatów.
Warunkiem udziału w warsztatach jest otrzymanie maila zwrotnego z danymi umożliwiającymi zalogowanie się i rozpoczęcie warsztatów online.
Liczba miejsc ograniczona.
Udział bezpłatny

21.07.2020 (wtorek), godz. 18
NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ
wykład online o współczesnej sztuce kurdyjskiej:
kuratorka wystawy Aneta Szyłak

9.08.2020 (niedziela), godz. 12
Finisaż wystawy NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ
Pożegnalne oprowadzanie kuratorskie online
Przewodniczka: kuratorka wystawy Aneta Szyłak

Na wszystkie wydarzenia WSTĘP WOLNY

Informacje i dokumentacja wydarzeń towarzyszących wystawie NIECH POPRZEDZA CIĘ PŁOMIEŃ są dostępne na stronie www.sztukakurdystanu.com