Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Wyglądają pięknie, ale to koktajl chemikaliów, który szkodzi zwierzętom i przyrodzie. Fajerwerki powinny odejść do lamusa?

Justyna Madan
Justyna Madan
Fajerwerki wyglądają pięknie na niebie, ale ta krótka chwila przyjemności wiąże się z negatywnymi skutkami dla środowiska i naszego zdrowia.
Fajerwerki wyglądają pięknie na niebie, ale ta krótka chwila przyjemności wiąże się z negatywnymi skutkami dla środowiska i naszego zdrowia. pixabay.com
Głównie w sylwestra, ale bywa, że i przy innych okazjach, ciężko odmówić sobie pokazu fajerwerków. Niestety jednocześnie jest to koktajl chemikaliów, który trafia do naszej atmosfery. Krótka chwila przyjemności w postaci feerii kolorów na niebie może szkodzić zarówno ludziom, zwierzętom, jak i środowisku. Czy zimne ognie są bardziej ekologiczną alternatywą?

Spis treści

Aby wytworzyć tlen potrzebny do wybuchu, wiele fajerwerków zawiera utleniacze, znane jako nadchlorany. Mogą one rozpuszczać się w wodzie, zanieczyszczając rzeki, jeziora i wodę pitną. Poza tym fajerwerki uwalniają delikatną chmurę dymu i cząstek stałych, co wpływa na lokalną jakość powietrza. Niektóre nowsze, „czystsze” fajerwerki zastępują nadchlorany bezpieczniejszymi alternatywami lub wykorzystują sprężone powietrze w celu zmniejszenia ilości powstającego dymu – podaje Science Focus.

Czy fajerwerki są szkodliwe dla środowiska?

Nie jest, a przynajmniej nie powinno być żadnym zaskoczeniem, że wydmuchiwanie czegoś w powietrze może mieć negatywny wpływ na środowisko. Pomimo swojej efemerycznej natury, fajerwerki powodują duże zanieczyszczenie powietrza, które może zostać z nami na dużo dłużej niż chwilowy pokaz sztucznych ogni.

Zacznijmy od pięknych kolorów, które rozbłyskują na niebie. Po pierwsze, kolory te pochodzą od różnych związków chemicznych:

  • na przykład sole litu dają kolor różowy,
  • sole sodu żółty,
  • sole baru kolor zielony,
  • strontu czerwony,
  • a antymonu – biały.

Kiedy odpalane są fajerwerki, sole metali i materiały wybuchowe przechodzą reakcję chemiczną, która uwalnia dym i gazy do powietrza. Obejmuje to dwutlenek węgla, tlenek węgla i azot – trzy gazy cieplarniane, które są odpowiedzialne za zmiany klimatyczne.

Podczas eksplozji sole metali nie „spalają się”. Nadal są to atomy metali, a wiele z nich kończy jako aerozole, które zatruwają powietrze, wodę i glebę. Badanie opublikowane w International Journal of Environmental Research and Public Health udokumentowało wyższe stężenia drobnego pyłu zawieszonego (zwanego również zanieczyszczeniem cząstkami stałymi), a także współzanieczyszczeń (takich jak metale śladowe i jony rozpuszczalne w wodzie) z powodu pokazów sztucznych ogni.

Przede wszystkim dotyczy to cząstek o średnicy mniejszej niż 2,5 mikrometra. Według Agencji Ochrony Środowiska (EPA) te zanieczyszczenia cząsteczkowe stanowią największe zagrożenie dla zdrowia, ponieważ łatwiej przedostają się do płuc i krwiobiegu.

Szkodliwe substancje mogą przejściowo podrażniać drogi oddechowe, a w dłuższej perspektywie prowadzić do chorób dróg oddechowych i problemów z układem krążenia. Cząsteczki o średnicy mniejszej niż 10 mikrometrów (PM10) wnikają do jamy nosowej i tchawicy, a jeszcze mniejsze (PM2,5) mogą osadzać się nawet w oskrzelach i oskrzelikach – podawał w ostatnich latach niemiecki „Sueddeutsche Zeitung”.

Poza zanieczyszczeniem środowiska i szkodliwością dla zdrowia, fajerwerki to również problem odpadów. Po Sylwestrze wiele osób nie sprząta po sobie pozostałości sztucznych ogni, więc na chodnikach i wśród przyrody można natrafić na wiele nadpalonych kartonów, czy resztek po fajerwerkach. A te nie zaśmiecają otoczenie, ale mogą szkodzić zwierzętom, które mylą je z pokarmem.

Czy zimne ognie są lepsze dla środowiska?

Zimne ognie często wręczamy w Sylwestra dzieciom lub sami ich używamy, bo pięknie błyszczą, nie robią hałasu i sprawiają wrażenie dużo bardziej przyjaznych środowisku niż głośny pokaz fajerwerków.

Niestety zimne ognie również nie są dobre dla naszej planety. Składają się one z metalowego pręcika, utleniacza do nadania koloru, paliwa, które sprawia, że zimne ognie ładnie się świecą, a wszystko to łączy spoiwo.

Zimne ognie łatwo się zapalają i są stosunkowo bezpieczne, ale nie nadają się do recyklingu. Emitują również wiele tych samych toksyn i zanieczyszczeń, które uwalniają zwykłe fajerwerki. Nie jest to więc wcale bardziej przyjazna dla środowiska alternatywa.

Fajerwerki to nie jest przyjemna rozrywka dla zwierząt

Zwierzęta odbierają hałas inaczej niż my i trudniej jest im się do niego zaadaptować. O ile potrafią nauczyć się żyć wśród otaczających je dźwięków życia codziennego, o tyle każdy hałas instynktownie postrzegają jako zagrożenie. Czuły słuch psów może sprawiać, że hałas jest dla tych zwierząt fizycznie odczuwalnym bólem. Normalną reakcją obronną może być dla nich zatem ucieczka, aby uchronić się przed zagrożeniem – informuje Fundacja Międzynarodowy Ruch na rzecz zwierząt Viva!

Jak dodaje Fundacja, wystrzały fajerwerków są dla zwierząt czymś nieprzewidywalnym, nad czym nie mają kontroli. – Reakcje mogą być różne. Od unikania wyjścia ze znanej sobie kryjówki nawet przez kilka dni po ucieczkę na oślep w zupełnie nieznanym sobie kierunku. Wiele zależy od psychiki danego zwierzęcia, jego genetyki, czy tego, jakie doświadczenia (być może traumatyczne związane z dźwiękiem) miał w przeszłości – tłumaczy.

Problemy mogą pojawić się już kilka dni przed Sylwestrem, ponieważ zazwyczaj niektórzy puszczają „próbne serie” fajerwerków. Powinno nas zaniepokoić, jeśli zwierzę:

  • ślini się,
  • dyszy,
  • rozszerzają mu się źrenice,
  • jego ciało drży,
  • podkula ogon,
  • kładzie uszy,
  • pocą mu się łapy,
  • oddaje mocz bez kontroli.

Są to oznaki strachu. Należy wówczas postarać się o zapewnienie zwierzakowi jak najbardziej komfortowych i uspokajających go warunków. Warto udać się do weterynarza po pomoc, zwłaszcza jeśli wiemy, że nasz pupil bardzo źle przeżywa sylwestrową noc. Ponadto:

  • warto rozważyć pozostanie ze zwierzakiem w domu, a jeśli pies mieszka na zewnątrz - zabierz go do domu na ten trudny czas;
  • nie ignoruj zwierzaka, ale też nie pocieszaj nadmiernie głaskaniem i przytulaniem;
  • fajerwerki to też błyski, warto więc zasłonić okna;
  • puść muzykę, najlepiej taką, do której zwierzak jest przyzwyczajony – zagłuszy ona fajerwerki;
  • nie wychodź ze zwierzakiem na spacer bez smyczy i zrób to wcześniej niż zwykle.

Zwierzęta dzikie też nie mają łatwo. Szczególnie w miastach, gdzie jest najgłośniej, ptaki giną nie tylko w wyniku spłoszenia i uderzenia w przeszkody, lecz także z powodu silnego stresu. Fundacja Szklane Pułapki opublikowała raport z Sylwestra 2020/2021, z którego wynika, że liczba martwych ptaków na tej samej trasie przed Sylwestrem i po nim wzrosła niemal 6-krotnie! W Sylwestra giną głównie gołębie miejskie, kosy, wróble i sikory.

Źródło: Science Focus, Brightly, Fundacja Viva

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Strefa Biznesu: Rolnicy zapowiadają kolejne protesty, w nowej formie

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na poranny.pl Kurier Poranny