Etnografia w izbie dziadka Dymitra

Z bólem serca patrzył Michał Bajko, jak gwałtownie odchodzą miejscowe tradycje, zwyczaje czy też różne przedmioty, których do niedawna jeszcze używali mieszkańcy. Chciał to uchronić, przedłużyć im żywot. Swój dom dziadek Dymitr wybudował z dwóch szop, w 1920 roku, po powrocie z tzw. bieżeństwa (przymusowy wyjazd w głąb Rosji w sierpniu 1915 roku). Budynek przetrwał do dziś i stoi przy ul. gen. A. Waszkiewicza 96.

Najbliżsi sąsiedzi pana Michała (m.in. Barbara Bajko, Mikołaj Buszko, Olga Milko) z chęcią i zrozumieniem przekazywali mu to, co im już było niepotrzebne w gospodarstwie. W 1976 roku kolekcja liczyła około sześćdziesięciu eksponatów, a w kilka lat później urosła do stu. Sporo przedmiotów, które trafiły do kolekcji Michała Bajko, zostało wykonanych przez jego dziadka Dymitra i ojca Stefana. Wśród zbiorów uwagę zwracały m.in.: kompletne żarna, wykonane przed I wojną światową, miedziane koryto z 1849 roku (z wyposażenia carskiego pałacu w Białowieży) n kufer z 1890 roku, z którym każdy chłop szedł do odbycia 25-letniej służby w carskim wojsku, topór do ociosywania kłód, drewniany przyrząd do rozniecania ognia n drewniany ubijak używany do robienia kaszy, kołowrotek, kadłubki, kopańki, cztery żelazka na węgiel, łapcie wykonane z opony, drewniane łyżwy z metalowym okuciem, stępka do ucierania pieprzu, dwie gazowe lampy (polska i rosyjska), praśnica (maglownica), bambusowa etażerka n kielich wydrążony w drewnie.

Nieco później pozyskał dawną wagę - bezmian z końca XIX wieku, stępkę do pieprzu z początku XX wieku, przyrząd do przewijania nici ze szpuli kołowrotka na motowidło, wykonany przed I wojną światową.

Dużo eksponatów ofiarował do domowego muzeum etnograficznego Aleksander Chrenowski z Białowieży. Warto tu wspomnieć chociażby o drewnianych widłach do siana wykonanych w okresie międzywojennym, także drewnianych łyżwach z początku XX wieku, stępie do siemienia z 1926 roku.

Jan Filipczuk przekazał z kolei widły do wstawiania garnków do pieca, wykonane przez jego ojca Bazylego przed I wojną światową oraz gliniany garnek. Zdzisław Puc ze Smolanego Sadka oddał łapcie z łyka, które były prezentowane obok tych z opon gumowych - bardziej cenionych, używanych jeszcze po wojnie, a Stefania Kiślakowa - kołowrotek z początku XX wieku.

Interesująco prezentował się też budzik z 1924 roku, do którego ozdobne umocowanie wykonał w okresie międzywojennym Włodzimierz Prystupiuk, także zegar ścienny wykonany w Rosji w 1890 roku.

Prawdziwy rarytas kolekcji stanowiły jajka wielkanocne, malowane przez mnichów monasteru w Jabłecznej. Prezentowane były na ozdobnej tacce, wykonanej w okresie międzywojennym przez Stefana Arciucha z Białowieży.

W oczy każdego zwiedzającego wpadał też tzw. święty kąt w izbie, z ikonami i wyszywanymi ręcznikami.
Inżynier Michał Bajko zbierał również stare książki i mapy. Do jego zbiorów trafiły m.in.: n cerkiewny psałterz z 1904 roku n książka kulinarna z 1900 roku n mapa generalnego sztabu przedstawiająca europejską część Rosji z 1915 roku n rosyjska mapa Puszczy Białowieskiej z 1907 roku.

Ciekawą pozycją w zbiorach był też "Podręcznik dla felczerów" Baranowa, na którym znajduje się informacja, że należy on do sztabs-kapitana Jakuba Waszkiewicza - kierownika lazaretu pochodzącego z Białowieży.

Na początku lat osiemdziesiątych inż. Michał Bajko większość eksponatów przekazał do powstającego w Białowieży skansenu ruskiego drewnianego budownictwa Podlasia, którego jest współtwórcą. W starej chatce pozostały już tylko mniej cenne eksponaty.