Ekspertka: System ochrony zdrowia jest przeciążony

Czy jesteśmy przed czy już po załamaniu polskiego systemu ochrony zdrowia? Jaką rolę pełnią w nim apteki? Czy pomogłyby uchronić system przed kryzysem?

Badania z 2017 roku pokazują, że na 1000 mieszkańców przypada mniej niż pół etatu lekarza POZ. Nasi obywatele deklarują jeden z najniższych poziomów zaspokojenia potrzeb zdrowotnych w Europie. Na rosnące potrzeby związane ze starzeniem się społeczeństwa i rosnącą skalą chorób cywilizacyjnych, obecnie nakłada się dodatkowo sytuacja pandemii. Wprowadzenie nowych rozwiązań wydaje się zatem koniecznością, by standard opieki zdrowotnej w Polsce był odpowiedni. Jest to ostatni dzwonek.

Wsparciem systemu mogą być apteki i ich personel. Farmaceuci stanowią często najbliższą pacjentom grupę zawodową związaną ze świadczeniem usług medycznych. Apteka stwarza większe możliwości udzielania porad zdrowotnych, bez potrzeby umawiania się na wizytę.

W wielu krajach farmaceuci odgrywają kluczową rolę w edukacji i profilaktyce zdrowotnej. Jak pokazują doświadczenia państw Unii Europejskiej, mogą oni w znaczący sposób odciążyć system opieki zdrowotnej.

Opieka farmaceutyczna obejmuje swym zakresem wiele działań – od udzielania porad podczas farmakoterapii, poprzez przeglądy lekowe, diagnostykę częstych chorób, edukację prozdrowotną, aż po wspieranie lekarza w planowaniu leczenia i wystawianie recept w jego kontynuacji. Największą grupą beneficjentów są osoby cierpiące na choroby przewlekłe, cywilizacyjne. Stąd tak ważne są prace nad Ustawą o zawodzie farmaceuty i późniejsze - związane z rozwojem opieki farmaceutycznej.

Ustawa o zawodzie farmaceuty została podpisana przez prezydenta, czy środowisko farmaceutyczne widzi w niej korzyści czy zagrożenia dla tej grupy zawodowej?

Zdecydowanie jest to ważny krok dla naszego zawodu. Otwiera nam drogę do nowych uprawnień, podnosi rangę i systematyzuje kwestie regulacyjne. Oczywiście są tematy, które wzbudzają sporą dyskusję w środowisku. Szeroko ustawa jest komentowana przez przedstawicieli pracodawców, właścicieli aptek, farmaceutów i władze samorządowe.

Musimy skupić się na wypracowaniu kompromisu, który umożliwi wdrożenie najlepszych rozwiązań z korzyścią dla systemu, ale przede wszystkim - dla pacjenta. To jego potrzeby, w tym w zakresie łatwego dostępu do fachowej pomocy - powinna wspierać w sposób nadrzędny ustawa.

Jak obecnie wygląda praca w aptece i czy jest w niej miejsce na opiekę farmaceutyczną, jeśli tak, to w jakim zakresie?

Przy odpowiedniej organizacji i zaangażowaniu oczywiście jest przestrzeń dla opieki farmaceutycznej. Wielu farmaceutów czeka na chwilę, gdy w świetle mądrych regulacji, będą mogli w pełni wykorzystać swoje kompetencje.

Jednak trzeba się liczyć z wyzwaniem. Należy zapewnić odpowiednie szkolenia i certyfikaty dla osób nabywających nowe uprawnienia. Lokale apteczne również będą wymagały dostosowania. Wprowadzenie opieki farmaceutycznej w Polsce powinno przebiegać w kilku etapach i być wspierane przez nowe technologie oraz systemy informatyczne.

Należy podjąć prace związane z edukacją pacjentów i zmianą sposobu postrzegania farmaceutów przez nich i inne zawody medyczne. W chwili obecnej apteki również dotyka pandemia, jednak już wiemy, że sprostały one wyzwaniom, z jakim wiąże się ta sytuacja.

Jaki wpływ na farmaceutów i apteki ma panująca epidemia?

Mamy do czynienia z sytuacją, w której zamykane są przychodnie, a cały system ochrony zdrowia jest przeciążony. Wielu pacjentów szuka obecnie pomocy właśnie w aptece. Farmaceuci także doświadczają skutków znacznie intensywniejszej pracy, borykają się z problemami kadrowymi, sami również chorują.

Trwa sezon grypowo-przeziębieniowy, który dodatkowo w tym roku jest niezwykle trudny z powodu pandemii. Niemniej w trosce o pacjentów farmaceuci stają na wysokości zadania i wykonują tytaniczną pracę. W związku z utrudnionym dostępem do lekarza, czasem brakiem możliwości otrzymania recepty, zagrożona może być kontynuacja leczenia, a czasem także zdrowie osób, które potrzebują medycznej pomocy. Dlatego personel aptek czuwa i wspiera pacjentów, często pracując po godzinach.

Jak odnajdują się w niej pacjenci?

Pacjenci są bardzo wrażliwi, reagują niepokojem na obecną sytuację i są zagubieni. Mają dużo pytań, np. o leki na COVID-19. Do apteki przychodzą osoby, które - poza realizacją recepty - chcą uzyskać informacje o swojej terapii, wyjaśnić wątpliwości związane z dawkowaniem leków, interakcjami czy działaniami niepożądanymi. Dotyczy to szczególnie pacjentów cierpiących z powodu chorób przewlekłych jak np. nadciśnienie.

Oczywiście otrzymują oni niezbędną pomoc. Obecnie praca farmaceuty polega również na tonowaniu emocji i obniżaniu stresu u osób, które odwiedzają aptekę. To ważny aspekt w kontekście naszego zdrowia. Farmaceuta ma również możliwość wystawienia recepty farmaceutycznej, by umożliwić pacjentowi kontynuację terapii.