Ekonomiczne konsekwencje IV Rzeczypospolitej

Wielu ekonomistów krytykowało rządy PiS w gospodarce, oparte na pozoranctwie zamiast rzeczywistych działań, centralizacji działań (wynikającej z braku zaufania) w tych przypadkach, w których już do działań dochodziło, i bazujące na obsesjach zamiast rzetelnej wiedzy o gospodarczej rzeczywistości. W jednym z felietonów pokazywałem takie pozoranctwo, typowy PR zamiast niezbędnych działań, w przypadku tzw. pakietu Kluski.

Pakietu Kluski nie uchwalono. I dobrze - twierdzili i ekonomiści, i przedsiębiorcy. Bowiem te strzępy regulacji, powyrywane bez ładu i składu z licznych składanych wcześniej propozycji zmian w przepisach, przyniosłyby więcej szkody niż pożytku. Ale nie zawsze zakończenie było tak szczęśliwe, jak w przypadku pakietu Kluski. Wiele regulacji zostało wprowadzonych. Wiele decyzji (niestety!) powzięto i bardzo wiele słów (obsesyjnych, nienawistnych - i w efekcie szkodliwych) zostało wypowiedzianych. Rachunki za "IV Rzeczpospolitą" nieudaczników i obsesjonatów zaczynają właśnie napływać.

Nieudacznicy i "obsesjonaci" rządzili tylko dwa lata, ale nawet w tak krótkim okresie udało się zepsuć to i owo. W rankingu konkurencyjności podatkowej (poziom podatków plus sposób ich pobierania), przygotowanym wspólnie przez firmę konsultingową oraz Bank Światowy, znaleźliśmy się w drugiej setce objętych rankingiem krajów. Tak złej pozycji nie zajęliśmy do tej pory w ż a d n y m z licznych rankingów, przygotowywanych przez rozmaite instytucje publiczne i prywatne.
Ale i rankingi robione cyklicznie, jak np. ranking regulacji Doing Business 2008, pokazują, że w okresie jednego tylko roku, od 2006 do 2007, spadliśmy o sześć miejsc - z 68. na 74. pozycję spośród ocenianych przez Bank Światowy krajów. Ale to jeszcze nie wszystko, jeśli idzie o regulacje. OECD dokonuje co 5 lat rankingu szerokości i głębokości regulacji wśród krajów członkowskich. Kolejny przypada właśnie na 2008 r. Jeśli idzie o rynki produktów, to zajmiemy na pewno to samo, ostatnie miejsce, co w 1998 r. i 2003 r. Natomiast mogę przewidywać, że pod względem regulacji rynku pracy znajdziemy się sporo niżej niż w poprzednim rankingu. To bowiem, co (choćby częściowo) zderegulowano za "drugiego Balcerowicza" (1997-2000) i Hausnera (2001-04), zostało zaostrzone za rządów Kaczyńskich.

Jan Winiecki - profesor ekonomii w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie. W latach 1990-1995 pełnił funkcję prezesa Centrum im. Adama Smitha w Warszawie.

Na rosnącej uciążliwości wielu regulacji nie kończyły się bynajmniej problemy stwarzane biznesowi przez rządy PiS (i jego równie niewydarzonych koalicjantów). Wystarczy przypomnieć prywatyzację w latach 2005-07. Zamiast niej, byliśmy częstowani w tych latach odwoływanymi przetargami na prywatyzację firm sektora energetycznego, niczym nieuzasadnioną renacjonalizacją Banku Ochrony Środowiska i wreszcie populistyczną kampanią przeciw bogatym ("oligarchom").

I chociaż brakowało syntetycznych mierników oceny, w wielu wypowiedziach oceniano okres rządów PiS jako okres r e g r e s u i n s t y t u c j o n a l n e g o jeśli idzie o środowisko sprzyjające aktywności gospodarczej. Także i w tym obszarze nadchodzą pierwsze rachunki. Amerykańska firma konsultingowa A. T. Kearney przygotowuje regularnie raporty o atrakcyjności inwestycyjnej poszczególnych krajów. Mieliśmy przez szereg lat dobre notowania w tych rankingach, co z pewnym opóźnieniem zaowocowało zwiększoną falą zagranicznych inwestycji w Polsce. Teraz, niestety, będzie odwrotnie, bowiem z raportu wynika, że spadliśmy z piątego miejsca na 22. Inne rachunki jeszcze w drodze...