Czy Stara Białowieża ma 1200 lat?

Wiosną 2005 roku wichura powaliła jeden z sędziwych dębów przy ścieżce turystycznej w uroczysku Stara Białowieża. Wywracając się, dąb ochrzczony imieniem Augusta III Sasa wyniósł na powierzchnię zaplątane pomiędzy jego korzeniami fragmenty glinianych naczyń. Po bliższych oględzinach specjaliści z Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie orzekli, że są to resztki kafli piecowych pochodzących z XVI bądź XVII wieku. Rąbek tajemnicy Starej Białowieży został uchylony, teraz zaś nadeszła pora, by dowiedzieć się o niej nieco więcej.

Tu był dwór

Dzięki uprzejmości Pana Wojciecha Niedzielskiego, Nadleśniczego Nadleśnictwa Białowieża, archeolodzy z Instytutu Archeologii i Etnologii wraz z pracownikami białowieskiego Zakładu Badania Ssaków Polskiej Akademii Nauk 9 maja rozpoczęli wykopaliska na terenie Starej Białowieży. Już pierwsze dni przyniosły kilka niespodziewanych odkryć. W pierwszym z wykopów, na niewielkim pagórku, przez którego środek przechodzi ścieżka turystyczna, odnaleziono pozostałości kamiennej podstawy pieca i resztki rozbitych kafli. Były to pozbawione zdobień kafle miskowe, podobne nieco do współczesnych donic. Wszystko wskazuje na to, iż w tym miejscu w XVI-XVII wieku znajdowało się domostwo. Być może następne dni badań i kolejne znaleziska odsłonią więcej szczegółów dotyczących funkcji, wielkości i dokładnego położenia budynku.
Drugi wykop zlokalizowany został tuż przy powalonym Auguście III Sasie. Udało się z niego wydobyć dużą ilość ułamków glinianych kafli, tym razem jednak glazurowanych na zielono i ozdobionych wzorem rybiej łuski. W najbliższej okolicy znajdował się zapewne kolejny budynek, również z XVI-XVII wieku. Bogate wyposażenie sugeruje, że mógł to być dwór, czyj jednak - nie wiadomo.

Osada z wczesnego średniowiecza

Na tym sensacje się nie skończyły, ponieważ wykop ten okazał się kryć w sobie kompletną niespodziankę: warstwę z mnóstwem ułamków glinianych garnków pochodzących z VIII-IX wieku n.e. Nie może to być przypadkiem - dużo wcześniej od nowożytnego dworu, we wczesnym średniowieczu, znajdowała się tutaj słowiańska osada. Jak stara jest zatem Stara Białowieża? Starsza, niż ktokolwiek do tej pory sądził.
Na tym wstępnym etapie prac nie można powiedzieć wiele więcej. Co jeszcze kryła ziemia w uroczysku Stara Białowieża? Proszę sprawdzić za tydzień.