Często występujące choroby, na które narażone są osoby powyżej 40. roku życia. Jak ich uniknąć?

Materiał informacyjny Ministerstwa Zdrowia
W piątej dekadzie życia zaczynają ujawniać się skutki nieodpowiedniego stylu trybu życia z niewłaściwą dietą. Po 40. roku życia metabolizm u większości ludzi spowalnia, co zwiększa ryzyko chorób, zwłaszcza cukrzycy typu II i otyłości, ale także innych chorób, w tym zmian onkologicznych. Dolegliwości i niepokojących objawów nie wolno lekceważyć – to sygnał, że w organizmie dzieje się coś, co wymaga uwagi!

W grafiku czterdziestolatka powinny znaleźć się również regularne wizyty kontrolne u lekarza i badania profilaktyczne. Dzięki nim można zapobiec wielu poważnym problemom zdrowotnym i dalszemu rozwojowi choroby. Niestety pacjenci nadal zbyt rzadko zgłaszają się do lekarza zanim zacznie doskwierać im coś naprawdę poważnego. Sprawdź, na jakie choroby są narażone osoby po 40. roku życia i jak można ich uniknąć.

Dlaczego metabolizm zwalnia po 40. roku życia i jakie są tego konsekwencje?

U większości osób, które ukończyły 40. rok życia, metabolizm znacznie zwalnia. Oczywiście nie dzieje się to z dnia na dzień – to proces stopniowy, do którego przyczyniają się zarówno brak ruchu, regularnego wysiłku fizycznego, jak i niewłaściwa dieta, a nawet problemy ze snem. Spowolnienie metabolizmu w dojrzałym wieku wynika głównie z zaniedbania aktywności fizycznej i diety. Niestety, większość osób po zakończeniu edukacji i podjęciu pracy zawodowej, , ma coraz mniej czasu na ćwiczenia, czy choćby zwykły spacer. To zaś sprawia, że tempo przemian metabolicznych w organizmie maleje. Gdy organizm otrzymuje z pożywieniem więcej kalorii niż wymaga tego jego aktualne zapotrzebowanie, dochodzi do nadmiernego gromadzenia tkanki tłuszczowej. To sprzyja rozwojowi nadwagi, a następnie otyłości, które stanowią coraz poważniejszy problem społeczny i są zaliczane do najgroźniejszych chorób cywilizacyjnych. [1].

Po 40. roku życia zaczynają też dawać o sobie znać skutki procesów zwyrodnieniowych różnych układów wewnętrznych – głównie sercowo-naczyniowego i kostno-stawowego. Siedzący styl życia fatalnie wpływa na kondycję mięśnia sercowego i kręgosłupa. O ile we wcześniejszym wieku problemy z tym związane pojawiają się sporadycznie, o tyle po czterdziestce skutki kilkunastu czy kilkudziesięciu lat zaniedbań są coraz bardziej widoczne.

Osoby po 40. roku życia są także bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu II, co również ma związek z niewłaściwą dietą, brakiem ruchu oraz nadwagą i otyłością. Cukrzyca przez wiele lat może rozwijać się podstępnie, nie dając wyraźnych objawów. Natomiast jej konsekwencje dla zdrowia są w wielu przypadkach tragiczne – uszkodzenia układu nerwowego, narządów wewnętrznych i wzroku [2]. Najlepszym sposobem zapobiegania tym problemom są regularne badania kontrolne pomagające wykryć zmiany na wczesnym etapie. Podobna zasada dotyczy nadciśnienia tętniczego, miażdżycy tętnic wieńcowych, problemów gastrycznych (np. choroby wrzodowej) czy chorób onkologicznych, których ryzyko wzrasta po 40. roku życia. W tej grupie wiekowej zwiększa się również ryzyko zagrożeń związanych z chorobami dziedzicznymi.

Zdrowy styl życia – klucz do zdrowia

Nie jest przesadą stwierdzenie, że ogromny wpływ na zdrowie ma styl życia danej osoby. Aktywność fizyczna, czyli regularna dawka ruchu i ćwiczeń, najlepiej na świeżym powietrzu, stanowi nieodzowny element w profilaktyce wielu chorób [3]. Zdrowy styl życia to także odpowiednia dieta oraz zrezygnowanie z nawyków i używek, które mają niekorzystny wpływ na jakość i oczekiwaną długość życia. Wśród używek, które skracają życie, na pierwszym miejscu wymienia się używanie tytoniu. Nie dotyczy to jedynie palenia tradycyjnych papierosów, ale także używania elektronicznych papierosów oraz podgrzewanych wyrobów tytoniowych.. Używanie tytoniu ma fatalne skutki dla całego organizmu i zwiększa ryzyko wystąpienia wielu chorób, w tym raka: płuc, języka, wargi, jamy ustnej, krtani i tchawicy, rozedmy płuc, przewlekłego zapalenia oskrzeli, astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc [4]. Niewskazane jest również spożywanie alkoholu, które może prowadzić między innymi do uszkodzenia wątroby i komórek nerwowych, zaburzeń pracy serca, choroby wieńcowej, zawału i udaru.

Bilans czterdziestolatka – na czym polega to badanie i jak się na nie zapisać?

Po 40. roku życia zaleca się tak zwany bilans czterdziestolatka, czyli wykonanie podstawowych badań kontrolnych: ocenę masy ciała w odniesieniu do wzrostu, pomiar ciśnienia, badania słuchu i wzroku i badania USG jamy brzusznej. Dodatkowo wskazane jest wykonanie: badania EKG, morfologii (podstawowe badanie krwi), lipidogramu (oznaczenie poziomu trójglicerydów, cholesterolu całkowitego oraz lipoprotein o niskiej i wysokiej gęstości), badania kału na krew utajoną, badania skóry w kierunku zmian onkologicznych oraz kolonoskopii, podczas której można wykryć zmiany w jelicie grubym.

Panie po 40. roku życia powinny wykonać również kontrolne badania ginekologiczne i mammografię (badanie piersi), zaś mężczyźni USG transrektalne, które może ujawnić zmiany w obrębie prostaty we wczesnym stadium.

Wszystkie te badania można obecnie wykonać bezpłatnie w ramach Programu Profilaktyka 40 Plus, zainicjowanego przez Ministerstwo Zdrowia i NFZ. Dostępne są trzy pakiety badań: dla kobiet, dla mężczyzn oraz pakiet wspólny.

Pakiet dla kobiet uwzględnia następujące badania:

  1. morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi,
  2. stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,
  3. stężenie poziomu glukozy,
  4. kreatynina,
  5. badanie ogólne moczu,
  6. kwas moczowy,
  7. krew utajona w kale.

Pakiet dla mężczyzn obejmuje badania diagnostyczne:

  1. morfologia krwi obwodowej ze wzorem odsetkowym i płytkami krwi,
  2. stężenie cholesterolu całkowitego albo kontrolny profil lipidowy,
  3. stężenie poziomu glukozy,
  4. kreatynina,
  5. badanie ogólne moczu,
  6. kwas moczowy,
  7. krew utajona w kale,
  8. PSA (badanie w kierunku raka prostaty).

Pakiet wspólny uwzględnia:

  1. pomiar ciśnienia tętniczego,
  2. pomiar masy ciała, wzrostu, obwodu w pasie oraz obliczenie wskaźnika masy ciała (BMI).

Na badania w ramach Programu Profilaktyka 40 PLUS można zapisać się poprzez Internetowe Konto Pacjenta (IKP), telefonicznie pod numerem telefonu 22 735 39 53 lub za pośrednictwem infolinii Domowej Opieki Medycznej. Warunkiem koniecznym jest wypełnienie ankiety – udzielenie odpowiedzi na zamieszczone w niej pytania pozwoli na odpowiednie dobranie pakietu badań diagnostycznych. Otrzymane e-skierowanie można zrealizować w dowolnie wybranej placówce medycznej, która ma kontrakt z NFZ. Nie trzeba się wcześniej rejestrować. Nie trzeba też drukować e-skierowania. Badania w ramach Programu Profilaktyka 40 Plus są bezpłatne i można z nich skorzystać do końca 2023 roku. Programowi towarzyszy loteria, w której można wygrać atrakcyjne nagrody – dodatkowy bonus dla osób pragnących zadbać o swoje zdrowie.

Czym grozi zaniedbywanie badań kontrolnych?

Problem zaniedbywania badań kontrolnych w Polsce jest niebagatelny – stąd inicjatywa Ministerstwa Zdrowia, by zmienić ten stan rzeczy. Na wykonywanie badań profilaktycznych wpływ miała pandemia i utrudniony dostęp do placówek służby zdrowia. Ale to niejedyna przyczyna. Należą do nich również brak czasu, brak świadomości, obawy przed niekorzystnymi wynikami badań, czy obawy o koszty z związane z wykonywaniem badań. Może to być związane z niskim statusem społeczno-ekonomicznym, ale nie jest to reguła. Wiele osób pracuje na niepełnym etacie lub jest „samozatrudnionych”, co często wiąże się z zaniedbywaniem badań okresowych. Osoby w wieku około 40 lat pracują też często na więcej niż jednym etacie i po godzinach, a to sprawia, że nie mają czasu na wizyty u lekarza. Podkreślmy jednak raz jeszcze: regularne badania kontrolne są konieczne, jeśli chcemy cieszyć się dobrym zdrowiem. Nie wykryją one wprawdzie wszystkich chorób, ale pozwolą na wczesne zdiagnozowanie wielu nieprawidłowości. Ich leczenie na wczesnym etapie jest skuteczne i nieinwazyjne, może też zapobiec powikłaniom i poważnym konsekwencjom zdrowotnym. Wiele chorób w początkowej fazie rozwija się bezobjawowo – badania profilaktyczne to często jedyna metoda, by je wykryć. Dlatego warto skorzystać z Programu Profilaktyka 40 Plus i zainwestować w swoje zdrowie!
Dla osób zapracowanych mamy dobrą wiadomość: dostępna jest już szybka ścieżka na badania profilaktyczne w mojeIKP. Dzięki niej uzyskanie skierowania na badania profilaktyczne jest jeszcze prostsze. Osoby, które skorzystają z programu do 31 maja 2023 r., mogą wziąć udział w loterii z nagrodami. Wystarczy potwierdzić chęć udziału w loterii w aplikacji.

Dodatkowe informacje na temat Programu Profilaktyka 40 PLUS można znaleźć na stronach
https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/pakiet-nieodplatnych-badan-profilaktyka-40-plus oraz https://www.gov.pl/web/zdrowie/profilaktyka40-plus---pakiet-badan-dla-milionow-polakow.

Bibliografia:
1. Otyłość – choroba cywilizacyjna pogłębiana brakiem rzetelnej edukacji, https://gastroenterologia-praktyczna.pl/a5236/Otylosc-----choroba-cywilizacyjna-poglebiana-brakiem-rzetelnej-edukacji.html
2. Paweł Drągowski i in, Cukrzyca jako problem społeczny i ekonomiczny, Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu 2 (39) 2014.
3. Gawęcki J., Hryniewiecki L. (red.), Żywienie człowieka. Podstawy nauki o żywieniu, wyd. PWN, Warszawa, 2000.
4. Szkodliwość palenia tytoniu, http://www.archiwum.mz.gov.pl/zdrowie-i-profilaktyka/uzaleznienia/tyton/szkodliwosc-palenia-tytoniu/

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: Często występujące choroby, na które narażone są osoby powyżej 40. roku życia. Jak ich uniknąć? - Portal i.pl

Wróć na poranny.pl Kurier Poranny