Czarna Wieś Kościelna. Marta Kryjan robi jedzenie z pól i łąk

W klimatycznej bocznej uliczce w Czarnej Wsi Kościelnej rozgościło się Ptasie Radio, czyli gospodarstwo agroturystyczne Marty i Wojciecha Kryjanów. Drewniany dom na tyłach ma uroczą dolinkę, z boku w specjalnej zagrodzie spacerują kury zielononóżki.

- Nazwaliśmy nasze gospodarstwo Ptasie Radio dlatego, że oboje z mężem jesteśmy ptasiarzami - opowiada Marta Kryjan. - Ja jestem biologiem z wykształcenia, a mąż z zamiłowania.

Zlot czarownic, jarzynki, galaretki

Marta urodziła się i do 15 roku życia mieszkała w leśniczówce Karczmisko, jej mąż pochodzi z Janowa. Gdy się pobrali, na początku mieszkali w mieście, ale już wtedy chcieli mieć coś swojego, przyjmować u siebie gości. Tak narodziła się idea stworzenia gospodarstwa agroturystycznego. Udało się dostać unijne dofinansowanie na wyposażenie pokoi i trzy lata temu przyjęli pierwszych gości.

- Przyjeżdżają do nas przede wszystkim ludzie, którzy szukają ciszy, spokoju, bliskości przyrody, zdrowego jedzenia ekologicznej żywności - opowiada Marta. - Mam gości, z którymi zawiązują się przyjaźnie, takich którzy przyjeżdżają do nas cały rok. Dobrze nam się z nimi żyje.

A przyjeżdżający cieszą się, że trafili do fajnego miejsca. W Ptasim Radiu i okolicy mogą pospacerować po lasach, popodglądać naturę, spróbować domowych przysmaków, wziąć udział w warsztatach np. z robienia ego-kosmetyków, zdrowych słodyczy, pieczenia chleba. Marta zrobiła też u siebie zlot czarownic - to warsztat kosmetyczny, połączony z poznawaniem ziół, ich właściwości i sposobów wykorzystania w domu. Wkrótce odbędzie się kolejny.

Ciągnęło ją do kuchni od zawsze, to takie obciążenie rodzinne. - Z pokolenia na pokolenie dziedziczymy intuicję gotowania. Sami wymyślamy i komponujemy potrawy. Nie umiem gotować z przepisów.

Ogromną rolę w życiu i kuchni Marty odgrywają rośliny z okolicznych lasów, łąk i pól. Zaczęło się, gdy była w ciąży, miała słabe wyniki krwi i trzeba było się wzmocnić. Źle się czuła po żelazie z tabletek, sięgnęła więc po syropy z pokrzywy i inne produkty natury. Pomogło i to bardzo. Ten syrop podaje teraz swoim dzieciom, i na jednym rodzaju się nie kończy.

W jej spiżarni stoją aktualnie: syrop z pokrzywy, miodek z mniszka, sok i konfitura z czarnego bzu, syrop z sosny. Delikatesy w postaci galaretki z płatków róży i kwiatów czarnego bzu już dawno zabrali goście i znajomi.

Na początku robiła te syropy dla swoich gości jako prezenty. A oni domagali się coraz więcej i więcej. Teraz więc produkuje całe kartony i stosy estetycznie opakowanych słoiczków z darami natury.

Produktów dostarczają okoliczne pola i lasy. - Zbieram je sama i to jest ich główny atut. Wtedy mam pewność, że mój czarny bez nie rósł gdzieś przy drodze, tylko naprawdę w czystym i zdrowym miejscu. To jest naprawdę produkt ekologiczny.

Robi też jarzynkę ekologiczną - zamiennik kostki rosołowej, którą Marta uważa za najgorszy wynalazek naszej cywilizacji i który jest bardzo alergiczny. W słoiku zamyka po prostu podstawowe jarzyny z ogrodu, zakonserwowane tylko solą. Taka jarzynka przechowuje się bardzo długo, jest ekspresowa w użyciu, po prostu rewelacja do zup i sosów.

Największe odkrycie - pokrzywa

Natura jest dla Marty Kryjan inspiracją również do produkcji domowych kosmetyków. A zaczęło się od tego, że koleżanka namówiła ją na poświęcone temu warsztaty. - Na początku wydawało mi się to bardzo skomplikowane i nieosiągalne. A potem, gdy zaczęłam szukać informacji, czytać, jeździć na szkolenia, przekonałam się, że to proste, bliskie mojemu stylowi życia i bardzo podobne do gotowania -przyznaje.

Inspirowała się blogami i zaczęła eksperymentować. - Okazało się, że to nie żadna magia, a fajne i przyjemne zajęcie.

Marta na potrzeby swojej produkcji kosmetycznej wytwarza obecnie maceraty, czyli olejowe wyciągi roślinne, m.in. z róży, stokrotki, bławatka. A także hydrolaty, czyli odparowane wywary roślinne np. z nagietka, bławatka czy róży oraz napary ziołowo-kwiatowe. Zmieszane z odpowiednimi dodatkami tworzą ekologiczne kremy, mydełka, kule do kąpieli, serum do twarzy.

- Na opakowaniach kremów sklepowych producenci często wymieniają kosmiczne składniki w kosmicznej ilości. Ale te ilości np. modnego teraz kwasu hialuronowego są w ilościach śladowych. A ja robiąc krem w domu daję do niego najwyższej jakości czysty olej w dużej ilości, więc jego działanie jest o wiele lepsze -przekonuje Marta.

Do swoich kremów do twarzy nigdy nie dodaje olejków eterycznych, by nie narażać skóry na reakcje alergiczne. Nie używa również konserwantów, więc jej krem trzeba przechowywać w lodówce nie dłużej niż trzy tygodnie. Koleżanka, która zamówiła u niej pewnego razu krem, poprosiła ją potem o zrobienie warsztatów. Tak Marta zaczęła przekazywać swoją wiedzę innym. I teraz można się do niej wybrać np. na zajęcia robienia naturalnych kosmetyków. Mydełka i kule do kąpieli robiły w Ptasim Radiu nawet przedszkolaki.

- Kilka razy organizowałam warsztaty dla młodych żon z tego, jak zacząć przygodę z kuchnią, czyli np. upiec chleb, drożdżówkę czy biszkopt. Wszystko po to, by przez żołądek trafić do serca męża - śmieje się Marta. - Zainteresowanie było spore.

Obecnie pojawił się pomysł na warsztaty „Jedzenie z pól i łąk”. Chce na nich pokazać jak się gotuje zupę z pokrzywy, przyrządza jajecznicę z lebiody, zaproponować kilka herbat z roślin łąkowych, np. z listków poziomki, która jest bardzo rewitalizująca. - Przyroda otaczała mnie od małego i zawsze była dla mnie ważna - opowiada Marta. - Teraz w swojej kuchni wracam do korzeni dosłownie i w przenośni. Pola, łąki, lasy są dla mnie wspaniałą inspiracją do gotowania i tworzenia potraw.

Jej największe odkrycie to pokrzywa, z której można przyrządzić zupę, herbatę, macerat, kwiatu użyć do peelingu, a naparu do kąpieli. - Pokrzywa jest niedoceniana, a ma tak fantastyczne właściwości - uważa Marta.

Za swoją zupę z pokrzywy dostała w tym roku wyróżnienie w organizowanym przez urząd marszałkowski konkursie „Nasze kulinarne dziedzictwo”.

W zgodzie z naturą

Marta i jej mąż udowadniają, że ekologia może być pomysłem na życie i działalność zawodową. Ludzie, zwłaszcza z dużych miast, chcą obecnie wracać do natury. Przy problemach zdrowotnych i coraz większej ilości alergii dla wielu będzie to konieczne.

W Ptasim Radiu w Czarnej Wsi Kościelnej nadal będą odbywały się warsztaty, w planach jest małe laboratorium dla szkół, w którym pod mikroskopem można będzie obejrzeć wodę z rzeki, roślinki, owady. Marta planuje rozwinąć swoją produkcję, bo zapotrzebowanie na nią jest coraz większe. Wraz z mężem chcą uruchomić niedużą, ekologiczną przetwórnię.

- To ma być coś, co nie będzie kojarzyć się z produkcją masową. Chcemy, aby nasze produkty zachowały swojski, domowy charakter - mówi Wojciech Kryjan. Planuje też zrobić w okolicy edukacyjną ścieżkę przyrodniczo-ornitologiczną. Można będzie na niej oglądać różne gatunki ptaków: dzięcioły, sowy, żurawie czaple a nawet bociana czarnego. - Życie w zgodzie z naturą to nasz priorytet. Wszystko co robimy ma związek z życiem na wsi i przyrodą - podkreśla Wojciech Kryjan.

Chcą działać wspólnie

W tym roku Marta i Wojciech Kryjan założyli z kilkoma sąsiadami stowarzyszenie Kraina Puszczańskich Tradycji oraz wioskę tematyczną pod tą samą nazwą. Chcą organizować cykle warsztatów - oprócz tych w Ptasim Radiu, także u innych członków, np. z kiszenia kapusty, garncarstwa, kaletnictwa, przerobu lnu i konopi.

- U mnie jest nowoczesne podejście do ekologii, a u znajomych tradycyjne rzemiosło i pokazanie dawnych zawodów oraz zwyczajów - mówi Marta Kryjan. - Będziemy się świetnie uzupełniać.