BTL. Wojciech Kobrzyński przygotowuje spektakl "Cień" (zdjęcia, wideo)

To już trzecie spotkanie białostockiego reżysera z twórczością Eugeniusza Szwarca. Wcześniej zrealizował w Łodzi „Najzwyklejszy cud”, zaś w Białostockim Teatrze Lalek Wojciech Kobrzyński wystawiał już „Nagiego króla”. W niedzielę czeka nas premiera „Cienia”.

- Pod względem najrozmaitszych myśli, które dziś cisną się nam do głowy, to najbardziej bogaty w znaczenia dramat Szwarca - tłumaczy reżyser. - Mówi on o tym, że ludzka natura składa się ze strony jasnej i ciemnej i jeśli nagle ta ciemna strona zostanie uwolniona, to światu grozi katastrofa.

Rosyjski pisarz i dramaturg Eugeniusz Szwarc w 1940 roku, korzystając z motywów baśni Andersena, napisał baśń sceniczną pt. „Człowiek i Cień”. Dziś trudno byłoby dociekać, co spowodowało taką decyzję, ale znając kontekst historyczny ówczesnego Związku Sowieckiego, kto wie, jaki koncept i jakie prawdziwe przesłanie ukrył literat w swojej adaptacji.

W andersenowskim oryginale w dramatycznym finale cień nie dość, że zajmuje miejsce człowieka, to jeszcze swojego pana skazuje na śmierć. Zanim przybrał ludzką postać, wykorzystywał swoją naturę, poznając ludzkie sekrety, a później szantażując możnych, by za cenę świętego spokoju dostać ich bogactwa.

Kiedy spojrzy się w mroki historii i rozlicznych czystek w stalinowskiej Rosji, kiedy kaci stawali się ofiarami kolejnych katów, odczytanie tej opowieści może być przerażające. Tym bardziej że Eugeniusz Szwarc opowiada o cieniu, który na koniec wymyka się spod wszelkiej kontroli, kiedy do głosu dochodzą jego tłumione dotąd skłonności do poklasku i żądza władzy. Wierzący w ideały uczony jest manipulowany przez własny cień. Co trzeba zrobić, by nie dopuścić, by złe instynkty wzięły górę nad człowieczeństwem? Czy cienie mogą przejąć władzę? Możliwości interpretacji jest bardzo wiele.

„Cień” określa się mianem bajki dla dorosłych. Bo uważni odbiorcy odnajdą w nim aluzje do praw panujących w świecie polityki, do brutalnej walki o władzę, wreszcie tak częstej zawiści i obłudy. Główny bohater, jak w klasycznym westernie, musi samotnie mierzyć się z otaczającym go złem i fałszem. Czy starczy mu odwagi, czy zginie jak w niezwykle smutnej baśni mistrza Andersena?

- W baśni Szwarca nie ma nachalności, publicystyki, tego, co mnie drażni we współczesnym teatrze - mówi Wojciech Kobrzyński. - Po prostu mówimy o człowieku i o tym, co dla człowieka jest ważne w sposób najprostszy, jaki tylko jest możliwy. Nie ma tu nic takiego, co mówiłoby wprost, że zajmujemy się konkretną, polską rzeczywistością.

Białostockie przedstawienie minimalistyczną scenografią oprawiła Joanna Braun, zaś nad wyborem muzyki Sergiusza Prokofiewa czuwał sam reżyser. W spektaklu grają Magdalena Bocianowska (gościnnie), Łucja Grzeszczyk, Sylwia Janowicz-Dobrowolska, Ryszard Doliński, Artur Dwulit, Błażej Piotrowski, Karol Smaczny (gościnnie), Mateusz Smaczny, Paweł S. Szymański, Adam Zieleniecki.

Z okazji Światowego Dnia Lalkarstwa przedstawienie w promocyjnej cenie 10 zł będzie można zobaczyć już 18 marca o godz. 11, oficjalna premiera w niedzielę, 19 marca, o godz. 16.