BTL. Białostocki Teatr Lalek podsumował rok 2019. Premiery, festiwale, nagrody (zdjęcia, wideo)

I.PREMIERY BIAŁOSTOCKIEGO TEATRU LALEK

W 2019 roku repertuar Białostockiego Teatru Lalek wzbogacił się o 6 premierowych spektakli, w tym 4 dla dzieci oraz 2 dla widzów dorosłych i młodzieży. Sezon otworzyliśmy premierą spektaklu „Wirginia Wolf” w reż. Gintarė Radvilavičiūtė (Litwa), opowiadającego wzruszającą historię dwóch sióstr, na motywach książki dla dzieci, autorstwa Kyo Maclear i Issabele Arsenault.

BTL Białystok. Po nitce do kłębka, czyli świniołak kontra Virginia Woolf

W maju zaprosiliśmy najmłodszych widzów w podróż pełną przygód z bohaterami „Baśni o rycerzu bez konia” Marty Guśniowskiej. Spektakl zrealizowany przez czołowych artystów węgierskiej sceny lalkowej: Andrása Veresa (reżyseria) i Erika Grosschmida (scenografia) jest pierwszą białostocką realizacją klasycznego już tekstu Marty Guśniowskiej.

BTL. Baśń o Rycerzu bez Konia wreszcie na scenie

Jesień w BTL rozpoczęła groteskowa „Końcówka. Akt bez słów”, spektakl oparty o arcydzieła dramaturgii XX wieku autorstwa mistrza teatru absurdu i czarnej komedii, Samuela Becketta.

Białostocki Teatr Lalek. Samuel Beckett - Końcówka. Akt bez słów

Następnie przenieśliśmy się w świat sześcioletniego Jasia, bohatera spektaklu „Dzikie serce” w reżyserii Janni Younge (RPA).

BTL. Janni Younge – Dzikie serce, czyli roztrojenie jaźni w imię miłości

W listopadzie uczciliśmy 200. rocznicę urodzin Stanisława Moniuszki spektaklem „3 x M, czyli Moniuszko – Miłość – Miraże” w reż. Bernardy Bieleni

BTL. 3xM, czyli Moniuszko-Miłość-Miraże

W grudniu przygotowaliśmy widzom niespodziankę: przezabawną i świąteczną opowieść o sile rodziny, czyli baśń „Jaś i Małgosia” w oryginalnej interpretacji Marty Guśniowskiej i reżyserii Jacka Malinowskiego.

BTL. Jaś i Małgosia, czyli Marta Guśniowska i Jacek Malinowski stworzyli opowieść wigilijną o sile rodziny

Wartość artystyczną najnowszych produkcji BTL potwierdzają liczne pozytywne recenzje:

Litewsko-polskiemu zespołowi pod wodzą Gintarė Radvilavičiūtė udała się sztuka niezwykła - stworzył sceniczny majstersztyk. Z całą pewnością spektakl "Virginia Wolf" zasłużył na takie miano. Bez słów, ale za to za pomocą muzyki, ruchu i gestu udało się opowiedzieć historię trudną i niespotykaną na teatralnych deskach. Praca, jaką wykonali artyści, budzi podziw. W czasie tego krótszego niż godzinę przedstawienia widz jest wielokrotnie zaskakiwany. Anna Dycha, recenzja spektaklu „Wirginia Wolf”, bialystokonline.pl, 9 kwietnia 2019

Piękna baśń o niedoskonałości i wierze w spełnianie marzeń zachwyca kompletnym pomysłem. Na konstrukcję lalek, scenografię, muzykę, choreografię aktorów. I oczywiście pełnym ukrytych znaczeń tekstem Marty Guśniowskiej. Jerzy Doroszkiewicz, recenzja spektaklu "Baśń o Rycerzu bez Konia", Kurier Poranny Nr 118/19/20-06-19, 24 czerwca 2019

W 2019 r. zagrano 39 tytułów z bieżącego repertuaru BTL podczas 590 pokazów spektakli, które obejrzało 55.280 widzów.

II. FESTIWALE W BTL

W dniach 14 – 22 czerwca 2019 r. odbyła się 3. edycja Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek dla Dorosłych „Metamorfozy Lalek”, podczas której zaprezentowano 21 spektakli w wykonaniu 17 profesjonalnych grup teatralnych z 11 krajów świata (Białoruś, Czechy, Estonia, Grecja, Izrael, Japonia, Niemcy, Polska Turcja, Ukraina, Węgry). Organizacja Festiwalu miała na celu prezentację i promocję teatrów, grup teatralnych oraz sztuki lalkowej dla dorosłych, służącą przełamaniu stereotypu postrzegania teatru lalkowego jako teatru dla dzieci oraz prezentowaniu najwartościowszych zjawisk, oryginalnych środków ekspresji artystycznych oraz trendów we współczesnym teatrze lalkowym dla dorosłych. Celem festiwalu było też zbliżenie i wzajemne inspirowanie się środowisk artystycznych oraz ukazanie szerokiego spektrum scenicznej twórczości lalkowej prezentowanej przez wybitnych profesjonalnych artystów oraz artystów młodego pokolenia.
Festiwal od czerwca 2019 roku stał się Wydarzeniem Kluczowym Miasta Białystok.

Białystok. BTL. Metamorfozy Lalek. Yyael Rasooly & Yaara Goldring Dom nad jeziorem - fragmenty

Już po raz 7. Białostocki Teatr Lalek włączył się realizację Festiwalu „Wschód Kultury/Inny Wymiar” (30 – 31 sierpnia 2019). W ramach Festiwalu BTL zaprosił widzów na dwa spektakle w wykonaniu Teatru Lalek z Kłajpedy (Litwa). 30 sierpnia dwukrotnie zaprezentowano spektakl dla dzieci pt. „Cudowna podróż Edwarda Tulana”, zaś 31 sierpnia widzom dorosłym dwukrotnie pokazano spektakl „Malina”.

Spektakle w ramach Festiwalu „Metamorfozy Lalek” oraz Festiwalu „Wschód Kultury/Inny Wymiar” obejrzało w sumie 4.028 osób.

Białostocki Teatr Lalek był współorganizatorem bądź miejscem prezentacji następujących festiwali i przeglądów i wydarzeń:

•8. Międzynarodowe Targi Książki oraz Festiwal literacki „Na pograniczu kultur” (12-14 kwietnia 2019 r.) we współpracy z Fundacją „Sąsiedzi”;
•XVI Festiwal KALEJDOSKOP (11 maja 2019) – w ramach Festiwalu w BTL odbyły się: „Studium ruchu” – pokaz animacji poklatkowej Justyny Sołomianko oraz spektakl „Zdarzenia” w wykonaniu Jacka Owczarka, Pracowni Fizycznej, SzaZa i zaproszonych gości; organizator główny: Podlaskie Stowarzyszenie Tańca;
•25. Przegląd Twórczości Artystycznej Osób Niepełnosprawnych (20 - 21 maja 2019) – organizatorzy: Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnych Intelektualnie „Otwierajmy serca” i Dom Pomocy Społecznej w Białymstoku;
•34. DNI SZTUKI WSPÓŁCZESNEJ (25 maja 2019) – w ramach festiwalu w BTL odbyły się pokaz spektaklu „Grzeczna” Teatru Baj w Warszawie oraz koncert „Rozdilovi”; organizator: Białostocki Ośrodek Kultury;
•XXVIII Konkurs Recytatorski im. Adama Mickiewicza "Kresy 2019" dla Polaków z Zagranicy (14.12.2019 r.) – galowy koncert finalistów; organizator główny: Podlaski Oddział Stowarzyszenia „Wspólnota Polska”.

W ww. wydarzeniach uczestniczyły 1.133 osoby.

III. NAGRODY

Aż 14 nagród i wyróżnień w 2019 roku otrzymali zespołowo lub indywidualnie członkowie zespołu artystycznego Białostockiego Teatru Lalek, w tym:
•nagroda HENRYK, najważniejsza nagroda Sekcji Teatrów Lalkowych ZASP dla Zbigniewa Litwińczuka
•odznaczenie ZASP z okazji 100-lecia organizacji dla Adama Zielenieckiego
•nagroda główna w XXX Konkursie na Sztukę Teatralną dla Dzieci i Młodzieży dla Marty Guśniowskiej za sztukę „Wielkie mi Coś”
•nagroda Stowarzyszenia Autorów ZAiKS dla Marty Guśniowskiej za opowieść „Karmelek”, uznaną za wydarzenie roku w literaturze i teatrze
•nagroda Aktorska dla Ryszarda Dolińskiego, Łucji Grzeszczyk i Michała Jarmoszuka za spektakl „Ony” w reż. Jacka Malinowskiego podczas XXXII Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego WALIZKA w Łomży;
•nagroda dla Ryszarda Dolińskiego i Mateusza Smacznego na Festiwalu Teatru Polskiego Radia i Teatru TVP "Dwa Teatry" w Sopocie za kreacje, które stworzyli w słuchowisku dziennikarek Polskiego Radia Białystok - Agnieszki Czarkowskiej i Gabrieli Walczak "Życie na zderzaku. Białostockie drogi do wolności" w reżyserii Waldemara Modestowicza, Ryszard Doliński otrzymał główną nagrodę aktorską, Mateusz Smaczny – nagrodę za drugoplanową rolę męską
•nagroda "Za wyrażenie Teatru Lalką" – za najlepszą inscenizację i reżyserię przyznaną spektaklowi „Ony” w reż. Jacka Malinowskiego od Jury 14. Międzynarodowego Festiwalu Teatru Lalek i Animacji Filmowych dla Dorosłych „Lalka też Człowiek” w Warszawie
•nagroda „100 za pointę” wolontariuszy z Elektronicznej Orkiestry Laboratorium Dźwięku przyznana spektaklowi „Ony” w reż. Jacka Malinowskiego podczas 14. Międzynarodowego Festiwalu Teatru Lalek i Animacji Filmowych dla Dorosłych „Lalka też Człowiek” w Warszawie
•nagroda za najlepszą reżyserię dyrektorowi Białostockiego Teatru Lalek Jackowi Malinowskiemu za spektakl „Historia Księcia H.” na Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Lalek Балтийский Кукловорот Baltic Puppetwhirl w Wyborgu (Rosja)
•nagroda Sekcji Teatrów Lalek ZASP w kategorii „Sztuka lalkarska-aktorska” dla Ryszarda Dolińskiego (w szczególności) za rolę tytułową w przedstawieniu „Ony” w reż. Jacka Malinowskiego.

IV. UDZIAŁ BTL W FESTIWALACH, PRZEGLĄDACH, WYJAZDACH

W 2019 roku Białostocki Teatr Lalek zaprezentował 21 spektakli poza siedzibą, goszcząc na scenach krajowych: w Łomży, Radomiu, Wałbrzychu, Warszawie, Toruniu, Ełku i Poznaniu oraz zagranicą: na Słowacji, Białorusi, w Rosji i w Niemczech.

Latem Białostocki Teatr Lalek uczestniczył w Festiwalu Teatrów Lalek VIRVAR w Koszycach (Słowacja) ze spektaklem „Kulki” przygotowanym pod opieką artystyczną Jacka Malinowskiego (6-9 czerwca) oraz w XXXII Międzynarodowym Festiwalu Teatralnym WALIZKA w Łomży ze spektaklem „Ony” w reż. Jacka Malinowskiego (12 czerwca). Z kolei w Radomiu podczas wydarzenia "Fosa pełna kultury" zaprezentował spektakl "Puszczańskie opowieści" (13 lipca) i warsztat "Alfabet Teatru" (14 lipca).

Jesień była bardzo pracowita dla Białostockiego Teatru Lalek. We wrześniu Teatr wyruszył na Białoruś za spektaklem „Lenka”, odwiedzając Grodzieński Teatr Lalek (5 września), a zaraz potem – Brzeski Teatr Lalek podczas Festiwalu "Kniżnyj Szkap" (7 września). W Wyborgu w Teatrze "Swiatłaja Krepost" (Rosja) zaprezentował spektakl „Historia Księcia H.” w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek Baltic Puppetwhirl (16 września), gdzie nagrodę za najlepszą reżyserię przyznano Jackowi Malinowskiemu. W tym samym czasie zespół BTL odwiedził także Teatr Aktora i Lalki w Wałbrzychu, ze spektaklem "Puszczańskie opowieści" w ramach Festiwalu Małych Prapremier (16 września), a następnie gościł na scenie Westflügel Leipzig (Niemcy), prezentując tam spektakl "Little Shop of Horrors" (26-28 września).

W październiku Teatr ze spektaklem „Ony” w reżyserii Jacka Malinowskiego uczestniczył w XIV edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatru Lalek i Animacji Filmowych dla Dorosłych „Lalka też Człowiek” w Warszawie (12 października). Wizyta zaowocowała dwoma nagrodami: „Za wyrażenie Teatru Lalką” – za najlepszą inscenizację i reżyserię oraz nagrodą wolontariuszy z Elektronicznej Orkiestry Laboratorium Dźwięku „100 za pointę”.

Ponadto BTL wziął udział w 26. edycji Międzynarodowego Festiwalu Teatrów Lalek "Spotkania" w Toruniu ze spektaklami „Lenka” w reż. Katy Csato oraz „Ony” w reż. Jacka Malinowskiego (15 października), a następnie w IX Międzynarodowym Festiwalu Teatrów Tańca SCENA OTWARTA w Tarnowie (17 października), prezentując tam „Karnawał Zwierząt” – spektakl powstały w koprodukcji BTL i Podlaskiego Stowarzyszenia Tańca, do którego choreografię stworzyła Karolina Garbacik.

W listopadzie zespół BTL odwiedził Ełckie Centrum Kultury ze spektaklem „Ach, jak cudowna jest Panama!” w reż. Ireneusza Maciejewskiego (8 listopada) oraz Festiwal Teatralny Konteksty z j a w i s k a, w poznańskim Teatrze Animacji, ze spektaklem „Virginia Wolf” w reż. Gintarė Radvilavičiūtė (29 listopada), tym samym kończąc teatralne podróże w 2019 roku.

V. WSPÓŁPRACA Z INNYMI PODMIOTAMI Z ZAKRESU KULTURY

Białostocki Teatr Lalek współpracował w 2019 r. także z innymi podmiotami i organizacjami działającymi w zakresie kultury oraz brał udział w wydarzeniach i akcjach – zarówno lokalnych jak i ogólnopolskich, m.in. uczcił „Światowy Dzień Lalkarstwa” (21 marca 2019 r., pokazy spektaklu „Obrazki z wystawy” w promocyjnej cenie), uczestniczył w akcjach: „Noc Muzeów” udostępniając bezpłatnie zwiedzającym Piwnicę Lalek (18.05.2019 r.,), „Bilet do Teatru za 350 groszy” (19 maja 2019 r., koordynator: Instytut Teatralny im. Zbigniewa Raszewskiego w Warszawie.), „Narodowe Czytanie 2019” (7 i 11 września 2019 r., podczas akcji aktorzy BTL przeczytali fragmenty nowel Bruno Schulza w Pijalni Czekolady E. Wedel w Białymstoku, a także w białostockim Parku Planty w ramach cyklu audycji plenerowych „Dwójka na miejscu – Znaki Niepodległej. Ostatnie lato ‘39” oraz w ramach wydarzenia „Sybiracy czytają polską nowelistykę” współorganizowanego przez Muzeum Pamięci Sybiru w Białymstoku, białostocki oddział Związku Sybiraków oraz Akademię Teatralną w Białymstoku). Ponadto BTL zaangażował się w akcję „Tydzień Dziecka w Białymstoku” (cykl wydarzeń realizowanych w dniach 15-20 października 2019 r. koordynowany przez Muzeum Podlaskie w Białymstoku). W Teatrze odbyło się również „Podsumowanie twórczości artystycznej dzieci i młodzieży w roku szkolnym 2018/2019” organizowane przez Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Młodzieży Uczących się Języka Białoruskiego „AB-BA” (10 czerwca 2019).

Co szczególnie ważne, w 2019 roku Białostocki Teatr Lalek stał się siedzibą Polskiego Ośrodka Lalkarskiego POLUNIMA, polskiej sekcji międzynarodowej organizacji lalkarskiej UNIMA, zaś jej Prezydentem został dyrektor Teatru, Jacek Malinowski.

W 2019 roku BTL przystąpił do międzynarodowego projektu „ConnectUp. The Lives of the Others”, który otrzymał dofinansowanie z Unii Europejskiej w ramach programu "Creative Europe". Inicjatywa ma na celu współpracę instytucji z Austrii, Czech, Niemiec, Norwegii, Portugalii, Słowenii, Węgier, Włoch, Wielkiej Brytanii oraz Polski na rzecz integracji dzieci i młodzieży poprzez wymianę twórców, produkcję spektakli, organizację festiwali oraz stworzenie platformy umożliwiającej wymianę wiedzy i doświadczeń w zakresie TYA - Theatre for Young Audiences. Projekt będzie realizowany w latach 2020 – 2023.

VI. GALERIA BTL

Podobnie jak w latach ubiegłych kontynuowano działalność wystawienniczą. Galeria BTL jest miejscem rozpoznawalnym na białostockiej mapie kulturalnej. W nowoczesnym foyer Teatru zaprezentowano 6 projektów wystawienniczych związanych z teatrem oraz przybliżających problematykę scenografii i innych dziedzin sztuki:

•„Lalka… Лялька… Babka… Кукла… Lėlė… Loutka… Báb… Puppe…” – wystawa prezentująca lalki wykonane przez pracownie Białostockiego Teatru Lalek według projektów czołowych scenografów teatralnych z Europy, którzy współpracowali z instytucją w ostatnich sezonach artystycznych;
•„Kreską polskich i szwedzkich ilustratorów” – wystawa, przygotowana przez wydawnictwo Nasza Księgarnia, prezentująca rysunki wybranych bohaterów książek Astrid Lindgren;
•„Nasz BTL. Scena dla dorosłych” – wystawa lalek, elementów scenografii i fotografii ze spektakli BTL – począwszy od „Kartoteki” Różewicza w reż. Krzysztofa Raua, przez „Turlajgroszka” w reż. Piotra Tomaszuka, po najnowsze realizacje BTL, w tym „Little shop of horrors” w reż. Michaela Vogel'a;
•„Taniec” Swietłana Lebiedź – wystawa w ramach Festiwalu Wschód Kultury/Inny Wymiar 2019;
•„Na wieki wieków” Przemek Zajfert – wystawa w ramach Festiwalu Interphoto 2019;
•„Na początku było nic” Antanas Jasenka.

W 2019 r. wystawy prezentowane w ramach Galerii BTL obejrzało 44 044 osób.

VII. DZIAŁALNOŚC EDUKACYJNA

Podobnie do lat ubiegłych kontynuowano działalność edukacyjną, która obejmowała: lekcje teatralne, warsztaty plastyczne oraz czytanie bajek.

1.WARSZTATY PLASTYCZNE:

W Pracowni Plastycznej Teatru odbyło się 12 warsztatów, podczas których dzieci miały okazję zapoznać się z technikami wykonania lalek teatralnych, m.in. lalki stolikowej, lalki sycylijki czy lalki kukły i stworzyć swoje własne dzieła. Inspiracją dla zajęć plastycznych były obejrzane wcześniej spektakle, a wśród nich „Robot i Motylek”, „Karmelek” czy „Straszna piątka”.

W 12 warsztatach plastycznych uczestniczyły 234 osoby.

2.LEKCJE I WARSZTATY TEATRALNE

Celem lekcji jest wyposażenie odbiorców w narzędzia do percepcji współczesnego teatru. Każda lekcja jest dostosowana do wieku, możliwości i potrzeb uczestników. W przystępny sposób zapoznajemy słuchaczy z gatunkami dramatycznymi i teatralnymi oraz przygotowujemy uczestników na odbiór różnorodnych konwencji i estetyk, z którymi może się spotkać w teatrze.

W 2019 r. odbyło się 40 lekcji teatralnych, w których uczestniczyło 1173 osoby.

3.WARSZTATY ALFABET TEATRU

Warsztaty „Alfabet Teatru” są symbolicznym otwarciem furtki do świata teatru. Celem warsztatów jest zachęcenie uczestników, by głębiej zajrzeli w świat teatru, ale też zrozumieli pojęcia związane z teatrem. Bazę do warsztatów stanowi książka autorstwa Marty Guśniowskiej pod tym samym tytułem. Warsztaty teatralne wraz z programem gier i zabaw prowadzone są przez aktorów BTL. W ramach zajęć prowadzący m.in. oprowadzają po Teatrze, czytają dzieciom wiersze z książki, grają w wielkoformatową grę planszową, układają wielkoformatowe puzzle.

W 2019 r. odbyło się 12 warsztatów, w których uczestniczyły 151 osoby.

4.CZYTANIA BAJEK

W 2019 r. w BTL odbyło się 10 czytań bajek dla dzieci. Aktorzy BTL przeczytali bajki Marty Guśniowskiej:

•27.01.2019 r. – „Bajka na Nowy Rok”
•24.02.2019 r. – „Zima, zima…”
•31.03.2019 r. – „Wiosna, Wiosna…”
•14.04.2019 r. – „Długi nos”
•19.05.2019 r. – „O córce Króla Sępów i dzielnym Tekilu”
•02.06.2019 r. – „Chłopiec Delfin”
•29.09.2019 r. – „Kapturek”
•20.10.2019 r. – „Trzy świnki”
•24.11.2019 r. – „Piotruś Pan”
•15.12.2019 r. – „Dziadek do orzechów”

W 2019 r. w czytaniu bajek Marty Guśniowskiej wzięło udział 2000 osób.

5.PIWNICA LALEK

Chętnym udostępniano „Piwnicę Lalek” - magazyny teatralne, w których zwiedzający mogli zobaczyć lalki, kostiumy i fragmenty dekoracji ze spektakli BTL.

W 2019 r. „Piwnicę Lalek” zwiedziło 1816 osób (wskazana liczba nie ujmuje osób zwiedzających „Piwnicę Lalek” w trakcie innych wydarzeń, np. „Nocy Muzeów”).

VIII. DZIAŁALNOŚĆ WYDAWNICZA

Wydrukowano kolejny tom książki „Nasz BTL. Scena dla dorosłych” (w nakładzie 500 egzemplarzy). Publikacja ma charakter przekrojowy, począwszy od Kartoteki Różewicza w reż. K. Raua, przez Turlajgroszka w reż. P. Tomaszuka, liczne spektakle trio W. Szelachowski - K. Dzierma - A. Dworakowski, po najnowsze realizacje, w tym Little shop of horrors w reż. M. Vogel'a. Wydawnictwo łączy w sobie zarówno aspekt dokumentacyjny, jak i artystyczny. Ponadto w 2019 r. Białostocki Teatr Lalek wydał kalendarz w nakładzie 100 egzemplarzy.
IX. REMONTY

W 2019 roku został przeprowadzony gruntowny remont Kawiarni Lalek. Jej ponowne otwarcie planowane jest na początku 2020 roku.
PODSUMOWANIE

Rok 2019 był czasem wytężonej pracy całego zespołu Białostockiego Teatru Lalek. Najlepiej świadczy o tym liczba osób, które skorzystały z oferty BTL w 2019 roku – 112 334 osoby.

Frekwencja na scenach BTL wyniosła 92%, zrealizowano 6 premier, zespół teatru zdobył 14 nagród i wyróżnień zespołowych oraz indywidualnych.

Liczby, które podsumowują 2019 rok są dla Białostockiego Teatru Lalek budujące i mobilizują Teatr do podejmowania kolejnych wyzwań.