Białystok w łunie światowej pożogi wojennej (zdjęcia)

Wiadukt przy ulicy Nowoszosejnej (obecnie Jana Henryka Dąbrowskiego) z torami linii tramwajowej (tzw. konki), zniszczony w wyniku działań wycofujących się wojsk rosyjskich (północny przyczółek wiaduktu widoczny do dzisiaj). W tle pozostałości zabudowy dzi

„Białystok w łunie światowej pożogi wojennej. „Echo Białostockie” 1934, red. Antoni Faranowski”. Publikacja zawiera wspomnienia białostoczan z okresu I wojny światowej, spisane i opublikowane przez redaktora A. Faranowskiego na łamach „Echa Białostockiego” w 20 lat po wydarzeniu, współcześnie wydobyte z archiwów i opracowane przez Arkadiusza Puchalskiego.

Dzięki uprzejmości autora i Galerii im. Sleńdzińskich drukujemy fragment wstępu:

Setna rocznica odzyskania niepodległości przez Rzeczpospolitą Polską i wkroczenie wojsk polskich do Białegostoku w wyniku rozstrzygnięć I wojny światowej jest niepowtarzalną okazją do cofnięcia się w czasie i spojrzenia na mieszkańców miasta okresu 1914-1918. Prezentowane wspomnienia życia okupowanego Białegostoku nie zostały spisane „na gorąco” a z perspektywy dwudziestu lat od rozpoczęcia działań wojennych w Europie. W tym czasie zmieniło się miasto i jego mieszkańcy. Ograniczona dostępność oryginału tekstu oraz duża wartość poznawcza stała się podstawą do decyzji Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku o wydaniu niniejszych wspomnień.
Impulsem do wydania wspomnień z okresu I wojny światowej w Białymstoku w dzienniku „Echo Białostockie” była niewątpliwie dwudziesta rocznica wybuchu Wielkiej Wojny przypadająca na koniec lipca 1934 r. Podbudowę merytoryczną, widoczną w układzie pierwszych artykułów, poprzez kolejność podejmowanych zagadnień, była praca Henryka Mościckiego pt. Białystok zarys historyczny z 22 ilustracjami wydana nakładem Magistratu Miasta Białystok w 1933 r. W kolejnych odcinkach budowę zarysu narracji wspomagały przede wszystkim: wspominana praca Henryka Mościckiego; gazeta wydawana przez okupanta niemieckiego: Bialystoker Zeitung oraz wspomnienia niemieckiego Żyda Sammiego Gronemanna wydane w książce pt. Hawdoloh und Zapfenstreich: Erinnerungen an die ostjüdische Etappe 1916-18 .
Cykl artykułów pod wspólnym tytułem Białystok w łunie światowej pożogi wojennej ukazywał się między 14 sierpnia 1934 r. a 5 grudnia 1934 r.
Największym atutem tekstu jest skupienie się jego twórców na życiu codziennym i zmaganiu się białostoczan przede wszystkim z wszechobecnym głodem, szczególnie pod koniec okupacji niemieckiej. Reportaż jest również przedstawieniem postaw i działalności mieszkańców miasta, którzy w okresie międzywojennym stanowili o jego obliczu politycznym, gospodarczym i edukacyjnym. Zdynamizowanie narracji uzyskano poświęcając część artykułów relacjom żołnierzy niemieckich z miejscowymi kobietami z przekroju wszystkich warstw społecznych. Z pewnością zabieg ten nie był tylko kronikarską powinnością, a przede wszystkim służył zwiększeniu sprzedaży gazety.