W Europie typ krzyża – karawaki rozpowszechnił się w XVI wieku i był popularny w kolejnych stuleciach. Karawaki były ustawiane na cmentarzach epidemicznych, przy drogach oraz używane w formie medalika.
- Karawaka znajduje się w 29 kwaterze zabytkowego cmentarza farnego w Białymstoku. Został ufundowany przez parafian jako prośba o ochronę przed epidemią cholery, która panowała pod koniec XIX wieku w Europie – wyjaśnia prof. Małgorzata Dajnowicz, podlaska konserwator zabytków.
Krzyż wykonano w 1892 roku w fabryce Antoniego Wieczorka, jednego z czołowych białostockich fabrykantów w XIX wieku.
- Zakład Wieczorka (którego początki sięgają lat 70. XIX wieku) szybko stał się jednym z największych w regionie. Odbiorcami jego wyrobów byli nie tylko przedsiębiorcy, kupujący m.in. sprzęt do zakładów rzemieślniczych i fabryk, ale i osoby prywatne, które nabywały m.in. metalową galanterię czy ozdobne odlewy - dodaje wojewódzka konserwator zabytków.
Żeliwny krzyż z granitową podbudową został wykonany w technice odlewu z elementami technik kamieniarskich. Na ścianach cokołu umieszczono odlewane, prostokątne tablice, dekorowane ozdobnymi mocowaniami, uszkami w narożach i profilowaną listwą.
Na tablicach znajdują się teksty modlitw w intencjach ochrony przed zaraźliwą chorobą (morowym powietrzem). W dolnej części podstawy krzyża - tabliczka z napisem „KARAWIKA”.
Krzyż - karawaka ma przede wszystkim wartości artystyczne przejawiające się w sposobie skomponowania obiektu, dekoracyjnym opracowaniu cokołu i tablic oraz graficznym rozmieszczeniu liternictwa użytego w tekstach modlitw.
- Krzyż stanowi znaczące dziedzictwo historyczne i artystyczne produktów zakładu Antoniego Wieczorka. Jest cennym przykładem sztuki odlewniczej. Zachowanie krzyża-karawaki leży w interesie społecznym, ze względu na wartości, których jest nośnikiem - podkreśla prof. Małgorzata Dajnowicz.
Krzyż - karawaka został wpisany do rejestru zabytków na wniosek białostockiej parafii pw. Wniebowzięcia NMP. Rozmowy w tej sprawie trwały kilka lat. W przypadku zabytku ruchomego, wpisu do rejestru dokonuje wojewódzki konserwator na wniosek właściciela zabytku. Krzyż - karawaka to pierwszy taki obiekt z cmentarza farnego, który trafił do rejestru.
Jak globalne ocieplenie zmienia wakacyjne trendy?
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
