To bardzo unikatowa i cenna mapa, chociaż jest kopią oryginału znajdującego się w bibliotece w Berlinie. Przedstawia kształt, jaki nadał miastu Jan Klemens Branicki - mówi dr Marek Kietliński, dyrektor Archiwum Państwowego w Białymstoku.
Na stronie internetowej placówki można obejrzeć ciekawą wystawę pt. III Rozbiór Polski, a Białostocczyzna. 24 października 1795 roku Rosja, Prusy i Austria podpisały traktat decydujący o trzecim i ostatecznym rozbiorze naszego kraju. Polska na 123 lata zniknęła z mapy Europy. Ziemie ówczesnego województwa podlaskiego zagarnęło Królestwo Prus. Utworzono nową prowincję państwa pruskiego - Nowe Prusy Wschodnie. Centralnym organem administracyjnym była Kamera Wojny i Domen Departamentu Białostockiego, która usytuowana została w Białymstoku.
- Departament białostocki objął 10 jednostek z siedzibami w: Łomży, Goniądzu, Drohiczynie, Surażu, Bielsku, Dąbrowie, Wigrach, Kalwarii i Mariampolu - wyjaśnia Marek Kietliński.
Liczący ponad 3,3 tys. mieszkańców Białystok stał się stolicą tej prowincji i ważnym ośrodkiem administracyjnym.
Nasze archiwum ma ponad 4 tys. akt z tego okresu. Wśród nich są m.in.: pierwsza gazeta wydawana w Białymstoku (1798-1807), a także wiele innych dokumentów, jak patenty królewskie dotyczące ekonomicznej administracji Nowych Prus Wschodnich, akta dzierżawy Białegostoku z 1 marca 1802 roku. Można tu też obejrzeć obwieszczenie dotyczące porządku i terminu złożenia przysięgi na wierność Cesarstwu Rosyjskiemu przez mieszkańców obwodu białostockiego, a także odczytać przysięgę wierności carowi Aleksandrowi I i jego następcy.
Cennym jest plan Białegostoku. Z 1799 roku. Można z niego dowiedzieć się, gdzie pod koniec XVIII wieku znajdowały się ulice. Widać zespół pałacowo-ogrodowy wraz z częścią Zwierzyńców. I wielkie stawy, które pod koniec XIX wieku zostały zasypane. Teraz znajduje się tu Teatr Dramatyczny oraz park. Na planie można znaleźć i ratusz, i kościół.
Pod koniec XVIII wieku Białystok liczył 14 ulic, a na jego terenie znajdowały się 474 domy (w tym 28 budynków urzędniczych). Były tu też trzy kościoły, waga miejska, młyn wodny, 50 szynków, 15 browarów i 15 gorzelni. Ponadto w mieście stacjonował sztab i 4 kompanie batalionu fizylierów von Wallenitza oraz oddział z regimentu Bośniaków von Gunthera o łącznej liczbie 1019 osób. Dla porównania Drohiczyn, była stolica województwa podlaskiego, miał wówczas 7 ulic, 161 domów i zamieszkiwało go 984 mieszkańców.
Takie były ulice
W 1799 roku w Białymstoku było 14 ulic. Oto one:
Bojarska (obecnie ul. Warszawska - od Sienkiewicza do Pałacowej)
Choroska (obecnie Lipowa)
Kleidorf (obecnie Elektryczna - od Białki do Warszawskiej)
Nowa (obecnie Spółdzielcza)
Nowe Miasto (obecnie Warszawska - od Pałacowej do Elektrycznej)
Podrzeczna (pierwsza) - nad Białką (od Pałacowej do Kościelnej); Podrzeczna (druga) - nad Białką (od Kościelnej do Sienkiewicza)
Przedmieście Wasilkowskie (obecnie Sienkiewicza do Białki)
Suraska (obecnie Suraska)
Świętojańska (obecnie Świętojańska)
Wasilkowska (obecnie Sienkiewicza - od Rynku Kościuszki do Białki)
Zagumienna (obecnie Malmeda)
Zamkowa (obecnie Pałacowa)
Zatylna Północna (obecnie Białówny)
Zielona (obecnie Zamenhofa)
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?