Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Anna Niwińska opisywała przeżycia z zesłania w Kazachstanie

Alicja Zielińska
Alicja Zielińska
Pamiętnik Niusi jest dla nas  rodzinną relikwią - mówiła  Jadwiga Niwińska na spotkanie Wspólnoty Wnuków Sybiraków
Pamiętnik Niusi jest dla nas rodzinną relikwią - mówiła Jadwiga Niwińska na spotkanie Wspólnoty Wnuków Sybiraków Archiwum prywatne
Ludność miejscowa ma nas za wrogów. Życie nasze z każdym dniem się pogarsza. Na każdym kroku jesteśmy śledzeni - pisała w swoim pamiętniku 16-letnia Anna Niwińska z zesłania w Kazachstanie. To trzy zeszyty wzruszających opisów nieludzkich warunków, ale też wielkiego patriotyzmu.

Jadwiga Niwińska udostępniła nam cenną rodziną pamiątkę i niezwykły dokument - pamiętnik swojej szwagierki Anny Niwińskiej, wywiezionej z rodziną do Kazachstanu. Trzy zeszyty zapisane linijka w linijkę. Piękne, wyraźne pismo. Jeszcze teraz po ponad 70 latach wszystko można dokładnie odczytać. Pani Jadwiga ze wzruszeniem przewraca kolejne kartki. To wspomnienia siostry jej męża, młodziutkiej dziewczyny, którą okupant sowiecki skazał na ten straszny los. Opisy bardzo ciężkiej, ponad siły pracy, nieludzkie warunki, w jakich przyszło żyć Polakom wyrwanym ze swego kraju. - Są dla nas jak relikwia - mówi.

- Rodzice męża mieszkali przy ul. Sienkiewicza 87, za szpitalem miejskim, teraz tam są pawilony i po ich domu nie ma już śladu - zaczyna opowieść pani Jadwiga. - Mój teść, Antoni Niwiński był policjantem. Kiedy Sowieci weszli do Białegostoku 17 września 1939 roku, jak wielu mundurowych został wkrótce aresztowany przez NKWD. Trafił najpierw do obozu w Ostaszkowie, a następnie został rozstrzelany w Miednoje.

O jego tragicznych losach rodzina dowie się dopiero po latach. Tymczasem 13 kwietnia 1940 roku jego żona Janina wraz z dziećmi: Anną, Henrykiem i Ryszardem oraz matką Marianną Malinowską zostali wywiezieni do Kazachstanu. Trafiają do kołchozu koło Pawłodaru. Miejscowość, jak na ironię nazywa się Wesoła Roszcza. Anna była najstarsza z rodzeństwa. Nazywano ją zdrobniale Niusia. Miała 16 lat, kiedy ich wywozili do Kazachstanu. Należała do harcerstwa, chodziła do gimnazjum, świetnie się uczyła. Wrażliwa, uczynna. W albumie rodzinnym jest wiele zdjęć Niusi z dzieciństwa. Sympatyczna, ładna blondynka.

- Nie znałam jej, ale stała mi się bardzo bliska - uśmiecha się ciepło Jadwiga Niwińska, wspominając siostrę męża. - Była wielką patriotką. Mimo strasznych przeżyć w jej opisach jest wiele miłości do Polski i nadziei, że uda im się wrócić do kraju.

“Wojna przybiera coraz to większe rozmiary - pisze 27 sierpnia 1941 roku. - Wiemy, że prawie cała Polska jest już zajęta przez Niemców. Dziś doszła do nas wiadomość, że Polska zawarła pakt polsko-sowiecki. Ma się formować polskie wojsko, które ma, ręka w rękę z wojskiem sowieckim walczyć przeciwko Niemcom. Jak tę wiadomość mam przyjąć? Cieszyć się możemy z tego, że będziemy mieli nad sobą jakąś opiekę, że nie będziemy już tacy zapomniani przez wszystkich. Smutek jest jednak z tego powodu, że teraz nasi mężczyźni pójdą na front. Mówi się trudno, prędzej wywalczą swą ojczyznę”.

W miarę upływu czasu pojawia się jednak zwątpienie. I niestety Anna Niwińska nie doczekała powrotu do domu. Zmarła w 1944 roku na zapalenie płuc. Miała zaledwie 20 lat. Dwa lata później kolejna tragedia spada na rodzinę Niwińskich. W 1946 roku, kiedy szykują się wreszcie do powrotu do kraju, babcia Marianna jest bardzo chora i umiera w dzień przed wyjazdem. - Pochowano ją przy Ani - mówi ze smutkiem pani Jadwiga. - I dopiero wtedy mamusia z Rysiem odjechała 13 czerwca 1946 r. do Polski. Starszy Henryk (mój mąż) w tym czasie był w wojsku. Wstąpił jako ochotnik do oddziałów polskich utworzonych na terenie Związku Radzieckiego. Przeszedł z II armią cały szlak bojowy. Zdemobilizowany wraca do domu w 1947 roku. Zdaje maturę, kończy prawo zaocznie. Poznaliśmy się w 1948 roku.

Pamiętnik Niusi późno odnaleźliśmy. Chociaż w rodzinie temat deportacji był obecny. Mamusia często opowiadała o przeżyciach na zesłaniu - nasze dzieci: syn i córka wszystko wiedzieli - ale o pamiętniku nie wspominała. Dowiedzieliśmy się o nim od siostry ciotecznej z Będzina, u której mamusia mieszkała po powrocie z Kazachstanu. Okazało się, że wyjeżdżając do Białegostoku, zostawiła go. Po śmierci męża postanowiłam udostępnić wspomnienia Niusi, bo teraz ja czuję się w obowiązku podtrzymywać pamięć o zesłańcach. Kopię pamiętnika przekazałam do Muzeum Sybiraka, pokazuję znajomym. Sąsiadka powiedziała, że płakała, kiedy czytała.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na poranny.pl Kurier Poranny