80. rocznica Powstania w Getcie Białostockim. Miasto szykuje wyjątkowe obchody

- Bohaterowie, którzy walczyli w getcie, wiedzieli, że zginął, bo walka była nierówna. Po prostu walczyli o godną śmierć - mówił prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski, na zwołanej w poniedziałek (5.06) konferencji prasowej poświęconej 80. rocznicy powstania w getcie.

Przewodniczącym komitetu honorowego do spraw obchodów jest Marian Turski - więzień obozu koncentracyjnego, historyk, dziennikarz oraz przewodniczący Rady Muzeum Historii Żydów Polskich Polin.

- Dzieje są różne. Jeżeli wymazujemy jakieś karty z przeszłości, jesteśmy ubożsi. To nie oznacza akceptacji, ale trzeba brać bogatą historię Białegostoku taką, jaką jest - uważa Marian Turski. - Idea patriotyzmu, wielkiej miłości do Ojczyzny, zaczyna się od miłości do małej Ojczyzny. Macie w swojej lokalnej historii coś, czego wiele innych małych Ojczyzn nie ma - wiele kart ogromnego bohaterstwa, ogromnego zrywu powstańczego. To jest ta część własnej tradycji, którą należy wyciągać. Coś, z czego Białystok może być dumny.

Główne obchody rocznicowe rozpoczną się w południe 16 sierpnia na placu Mordechaja Tenenbauma. Po nich nastąpi odsłonięcie Stolperstein (kamieni pamięci) poświęconych rodzinie Samuela Pisara - przy kamienicy przy ul. Dąbrowskiego, gdzie urodził się ocalały z białostockiego getta i niemieckich obozów koncentracyjnych doradca prezydenta USA Johnna F. Kennedy’ego. Tego samego dnia wieczorem na Rynku Kościuszki odbędzie się plenerowy spektakl "Skrzypek na dachu" Teatru Żydowskiego im. Estery Rachel i Idy Kamińskich w Warszawie.

Czytaj też:

Udział w uroczystości 16 sierpnia wezmą m.in. goście i przedstawiciel ambasady Izraela, a także potomkowie S. Pisara ze Stanów Zjednoczonych.

18 sierpnia odbędzie się spacer historyczny, a 20 sierpnia wieczorem (w rocznicę zakończenia akcji likwidacji białostockiego getta) - na torach kolejowych w pobliżu dawnego Dworca Poleskiego zapłonie "Światło Pamięci".

To tylko część inicjatyw związanych z obchodami okrągłej rocznicy Powstania w Getcie Białostockim, które potrwają do listopada. W sumie, jak podkreślił wiceprezydent Białegostoku Przemysław Tuchliński, odbędzie się ponad 30 wydarzeń towarzyszących. To m.in. XVI Festiwal Kultury Żydowskiej "Zachor" (17-20 czerwca), obchody rocznicowe zagłady Wielkiej Synagogi (27 czerwca), czy odsłonięcie 26 lipca tablic wmurowanych w chodnik w miejscach głównych bram getta wzdłuż ulic Malmeda i Jurowieckiej (w jego pierwotnych granicach z 1941 r.). Do tego wystawy, spektakle, koncerty i konferencja naukowa.

- Podczas tych wydarzeń będziemy chcieli zwrócić uwagę na historię wszystkich mieszkańców Białegostoku, ich życie, na ich wkład w rozwój Białegostoku, który przekreśliła druga wojna światowa - wymieniał Przemysław Tuchliński.

Getto w Białymstoku zostało utworzone przez niemieckie władze okupacyjne 26 lipca 1941 r. Stłoczono tu około 60 tys. Żydów. Z 15 na 16 sierpnia 1943 roku hitlerowcy rozpoczęli likwidację getta. W odpowiedzi na to wybuchło powstanie. Był to drugi co do wielkości - po powstaniu w getcie warszawskim - zryw ludności żydowskiej. Zakończył się klęską. Getto, walki i obozy przeżyło zaledwie kilkuset białostockich Żydów. Do obozów koncentracyjnych wywieziono m.in. 1200 dzieci.

Zobacz także:

M.in. im, a także dramacie wojennym żydowskich kobiet poświęcone będą wystawy zapowiedziane przez Jolantę Szczygieł-Rogowską, dyrektor Galerii im. Sleńdzińskich w Białymstoku.

- Opowiedzenie historii getta jest niezwykle trudne, dlatego że tych materiałów historycznych zachowało się bardzo niewiele - przyznaje Jolanta Szczygieł-Rogowska. - Ale dzięki ostatnim badaniom, dzięki znaleziskom udaje nam się opowiedzieć o tym, co tu się wydarzyło, co tu się wydarzyło wśród zwykłych ludzi.